Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), şirketlerin enflasyon beklentilerinin farklı ekonomik süreçlerde nasıl değiştiğine dair detaylı bir araştırmayı kamuoyuyla paylaştı. Araştırmacılar Okan Akarsu ve Huzeyfe Torun tarafından gerçekleştirilen "Enflasyon Evrelerinde Firmaların Enflasyon Beklentilerinin Gelişimi" başlıklı çalışma, yüksek enflasyon dönemlerinde firmaların tahminlerinde önemli ayrışmalar yaşandığını ve dezenflasyon dönemiyle birlikte bu beklentilerin merkez bankası hedefleriyle uyumlu hale geldiğini ortaya koyuyor. Çalışma, 2009-2024 yılları arasındaki İktisadi Eğilim Anketi verilerine dayanmaktadır.
Türkiye'de Enflasyon Beklentileri Üzerine Kapsamlı Araştırma
TCMB'nin yayımladığı çalışma, enflasyon beklentilerinin zaman içerisinde nasıl evrildiğini incelemektedir. Araştırma, iş dünyasındaki firma yöneticilerinin gelecek dönemlerdeki maliyet ve satış fiyatı öngörülerini, aynı zamanda genel enflasyon tahminleri üzerindeki etkilerini analiz etti. Çalışmanın temel hedefi, mikro ekonomik beklentilerin, makro ekonomik enflasyon tahminleri üzerindeki yansımalarını anlamaktı. Araştırma, firmaların beklentilerinin, enflasyon oranlarındaki değişimlerle nasıl şekillendiğini gözler önüne sererken, yüksek enflasyon dönemlerinde yaşanan belirsizliklerin firmalar üzerindeki etkisini de anlamaya çalışıyor.
Yüksek Enflasyon Döneminin Etkileri
Yapılan araştırmanın en dikkat çekici bulguları arasında, 2020 ile 2024 yılları arasındaki yüksek enflasyon döneminde firmalar arasında belirgin bir belirsizlik bulunduğu yer alıyor. Özellikle bu dönemde, kendi maliyetlerini ve satış fiyatlarını artıracağını öngören firmaların, 12 ay sonrasındaki enflasyon beklentilerinin, diğer firmalara kıyasla 6,5 ila 10 puan daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç, yüksek enflasyonun firmalar arasında ortak bir tahmin oluşturmasını zorlaştırdığını ve her firmanın kendi maliyet mücadelelerini genel enflasyon beklentisine yansıttığını göstermektedir.
Dezenflasyon Sürecinin Etkileri
Ancak, 2023 yılının ortalarında başlayan dezenflasyon süreci, firmaların enflasyon beklentileri üzerinde olumlu bir etki yarattı. Enflasyon oranlarının düşüşe geçmesi, firmalar arasındaki tahmin farklarının azalmasına ve bir "yakınsama" sürecine sebep oldu. Bu dönemde ekonomik belirsizliklerin azalmasıyla birlikte, firmaların enflasyon tahminlerinin TCMB'nin hedefleriyle daha uyumlu hale geldiği gözlemlendi. Ayrıca, maliyet veya satış fiyatlarında azalma bekleyen firmaların, genel enflasyon tahminlerini daha hızlı bir şekilde aşağı yönlü revize ettikleri belirlenmiştir. Bu durum, dezenflasyon politikalarının iş dünyası üzerindeki olumlu etkilerini gösteren önemli bir bulgu olarak kaydedildi.