Aynı soydan olan kişiler arasında yapılan akraba evlilikleri dünya genelinde oldukça yaygın.
Yapılan araştırmalara göre akraba evlilikleri 9 bin yıl önce yapılmaya başlandı. Afrika, Avrupa ve Uzak Doğu'ya kıyasla; Türkiye dâhil olmak üzere Fas'tan Pakistan'a kadar uzanan Geniş Orta Doğu'da daha fazla oranda gerçekleşiyor.
2022'DE YÜZDE 3.9'A GERİLEDİ
Geçmişte Türkiye toplumunda hayli sık yapılan bu tarz evlilikler istatistiksel oranlara göre düşüş eğiliminde. Öyle ki 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'u akraba evliliğiydi. Bu oran sonraki yıllarda sürekli düşüş gösterdi. 2017 yılında yüzde 4,4, 2022 yılında ise yüzde 3,9'a kadar geriledi.
Her ne kadar dünya genelinde yaygın olduğu görülse de bu tarz evlilikler akraba olmayan çiftlere göre daha çok ortak kan bağı taşıdığından özellikle doğan çocuklar için oldukça sakıncalı.
ÖLÜ DOĞUM VEYA DÜŞÜK İHTİMALİ ARTIYOR
Akraba evliliklerinin yalnızca doğum sonrası çocukta bazı sorunlara yol açacağı düşüncesi oldukça yalnız. Zira bu tarz evlilikler gebelikte de sık kanamalara neden olabiliyor. Anne adayının düşük yapmasına yol açabilen akraba evlilikleri, bebeğin ölü doğmasına bile sebep olabilir.
DOĞUŞTAN GENETİK KUSURLARA YOL AÇIYOR
DNA'larımızda bulunan genler sayesinde kalıtsal özellikler anneden ve babadan çocuğa aktarılıyor. Anne ve baba akraba ise genleri birbirine çok benzer olacağından çocuğun hastalıklı olarak doğması çok yüksek bir ihtimal. Normal evliliklere oranla akraba evliliklerinde, doğuştan gelen kusurlar 10 kat daha fazla oluyor.
Akraba evliliklerinden doğan çocuklarda renk körlüğü, hemofili, görme ve işitme engelli, bedensel uzuvlardan engelli, zeka geriliği, kalp rahatsızlıkları gibi birçok hastalık ihtimali artıyor.
ANNE VE BABA GENLERİNDEN GELEN HASTALIKLAR
Akraba olan çiftlerin ailede bulunan bir hastalık genini çekinik ya da baskın olarak bulundurması, doğacak olan çocuklarda da bu hastalıkların bulunma ihtimalini artırıyor. Gece körlüğü, cücelik, genetik olan miyop, parmaklarda eksiklik ya da fazlalık gibi birçok hastalık ihtimaller arasında yer alıyor.
Bunlar dışında daha ciddi rahatsızlıklardan bahsetmek de mümkün.
Akdeniz anemisi: Akraba olan kişiler tarafından yapılan evliliklerin sonucunda görülen bir hastalık olan Akdeniz anemisi, Antalya, Adana, Mersin gibi şehirlerde yaşayan 10 kişiden 1'inde görülüyor. Kısa süreli kansızlık ve kalp sorunlarına yol açan hastalık, doğacak çocuklara bile nüksediyor.
Kistik fibroz: Gebeliklerde oldukça tehlikeli olan bu hastalık akraba evlilikleri sebebiyle ortaya çıkıyor. Akciğer enfeksiyonları, ishal, beslenme bozukluğu, pankreas yetmezliği gibi hastalıklarla kendisini gösteriyor.
Spinal Muskiler Atrofi (SMA): En önemli belirtisi kas güçsüzlüğü olan SMA, süt çocukluğu denilen dönemlerde yaşamı tehdit edecek kadar ağır bir hastalık. Omurilik ön boynuz hücrelerinin ileri düzeyde kaybı ile oluşuyor.
AKRABA EVLİLİKLERİNDE HANGİ TESTLER YAPILMALI?
Peki akraba evliliği yapmış olan çiftler nelere dikkat etmeli?
- Türkiye’de en sık gözüken hastalıklardan biri olan Akdeniz anemisi için eşlerden birinde taşıyıcılık testi yapılmalı.
- Gebelik US ve üçlü test ile izlenmeli.
- Yenidoğan döneminde tarama testleri yapılmalı.
- Bebek doğduktan sonra gelişimsel yönden değerlendirilmeli ve ikinci bir gebelik için en az 3-4 yıl gibi bir süre beklenmeli.
