Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, "Düğünlere gitmek kolay, cenazelere gitmek kolay, sokaklarda gezmek kolay. Ne yazık ki bazı belediye başkanı arkadaşlarımız deprem kapısına geldiği halde kımıldamadan bir polemik konusuyla bu işi götürmekte devam ediyor." dedi.
Özhaseki, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığının 2024 yılı bütçesine ilişkin yaptığı sunumda, Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeğinin asla akıllardan çıkartılmaması gerektiğini söyledi.
Türkiye'nin Alpler'den Himalayalar'a uzanan hat üzerinde deprem riski taşıyan ülkeler arasında beşinci sırada bulunduğuna dikkati çeken Özhaseki, bu gerçeklikten hareketle çalışmalarını sürdürdüklerini ifade etti.
Türkiye topraklarının yüzde 66'sının, nüfusunun ise yüzde 71'inin birinci ve ikinci dereceden deprem riski altında olduğunu belirten Özhaseki, "Son bir asırda denizlerimiz dahil ülkemizde 226 tane 6 ve üzerinde deprem meydana geldi. Denizde olanları saymazsak ana karamız üzerinde 60'tan fazla deprem yaşadık. Deprem sebebiyle son 100 yılda toplam 130 bin canımızı yitirdik." diye konuştu.
Özhaseki, 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin kayıtlara "asrın felaketi" olarak geçtiğini anımsatarak, depremlerin doğrudan ve dolaylı olarak 18 şehre zarar verdiğini ve 14 milyon insanı etkilediğini söyledi.
Depremin ilk dakikasından itibaren devletin afet bölgesinde sahada olduğunu vurgulayan Özhaseki, "Sayın Cumhurbaşkanımız, 04.17'de hepimizden önce harekete geçmişti. Her şehre bakanlar, valiler, kaymakamlar görevlendirdi. Devletin bütün imkanları seferber edildi. Ben de o dönem AK Parti Yerel Yönetimler Başkanı olarak 809 belediyemizi ivedilikle bölgeye yönlendirdim. Ancak şunu net olarak söyleyebilirim, bütün bir millet ayaktaydı. Biz de Bakanlık olarak afetin ilk anından itibaren çalışmalarımızı sürdürüyoruz." dedi.
Deprem bölgesinde 6 milyon 609 bin 408 bağımsız bölüm içeren 2 milyon 376 bin 167 yapının hasar tespitinin yapıldığını bildiren Özhaseki, "Zaman zaman itirazlarla bazı ufak değişiklikler olsa da 680 bin konut, 170 bin dükkan/depo/ahır gibi bağımsız bölümün ağır hasar alarak kullanılamaz hale geldiğini tespit ettik. Ortaya çıkan yapım maliyet 110 milyar dolar civarında. Ancak hiç kimse merak etmesin. Gece gündüz demeden çalışıyoruz. İnşallah 850 bin güvenli ve sağlam bağımsız bölümün yapımını tamamlayarak vatandaşlarımıza teslim edeceğiz" ifadelerini kullandı.
Afetten zarar gören illerde TOKİ, Emlak Konut ve Yapı İşleri Genel Müdürlüğü eliyle 200 bin konutun inşasının hızla sürdüğünü anlatan Özhaseki, yıl sonuna kadar 46 bin konutu teslim edeceklerini belirtti.
Mehmet Özhaseki, İller Bankası aracılığıyla bölgenin yeniden inşa çalışmaları kapsamında temin ettikleri yaklaşık 1,3 milyar euro finansman ile deprem bölgesindeki yerel yönetimleri desteklediklerini dile getirdi.
Afetten zarar gören şehirlerde bir yandan rezerv alanda konutlar yapmaya devam ederken, bir yandan da zemini uygun yerlerde, Yerinde Dönüşüm projesiyle vatandaşlara kendi evlerini yerinde yapma imkanı sunduklarını söyleyen Özhaseki, şunları kaydetti:
"Yerinde Dönüşüm projemizde Sayın Cumhurbaşkanımızın kararıyla hibe ve kredileri güncelledik. Konutlar için 750 bin lira hibe, 750 bin lira kredi, köy evleri için 750 bin lira hibe, 750 bin lira kredi, ahırlı köy evleri için 750 bin lira hibe, 1 milyon lira kredi, iş yerleri için 400 bin lira hibe, 400 bin lira kredi verilecek. Krediler, iki yıl ödemesiz olmak üzere 10 yıl vadeli ve faizsiz olacak. Başvurular e-Devlet üzerinden ayrıca Yapım ve Dönüşüm ofislerimizden yapılmaktadır. Hibe ve kredilerin yüzde 10'u peşin, geri kalanı ise inşaat ilerleme seviyesi esas alınarak ödenecek. Şu anda Yerinde Dönüşüm projemize e-Devlet üzerinden başvuru sayısı 240 bine ulaşmış durumda."
Özhaseki, şehir meydanlarını düzenleme kararı aldıklarını duyurarak, "Şehir merkezlerimizi ve şehirlerimizin en önemli prestijli caddelerini Bakanlık olarak biz yapacağız." dedi.
Türkiye genelinde yaklaşık 31 milyon konut ve 5 milyon ticari alandan oluşan toplam 36 milyon bağımsız bölümün bulunduğunu aktaran Özhaseki, şöyle devam etti:
"Türkiye genelinde yaklaşık 6 milyon bağımsız bölüm risk altında. 2 milyon bağımsız bölümün acil dönüşmesi gerekiyor. 2012'den bugüne kadar kentsel dönüşüm projeleriyle Türkiye genelinde 2 milyon 200 bin bağımsız bölümün dönüşümünü tamamladık. Türkiye genelinde yaklaşık 400 bin bağımsız bölümün dönüşüm süreci devam ediyor. 2012'den bugüne kadar Türkiye genelinde kentsel dönüşüm projeleri kapsamında Bakanlığımızca 480 milyar lira değerinde kaynak kullanıldı."
İstanbul'da 6 milyon konut ve 1,5 milyon ticari alandan oluşan toplam 7,5 milyon bağımsız bölümün olduğunu aktaran Özhaseki, bunlar arasındaki 600 binlik bölümün acil dönüşmesi gerektiğini söyledi.
Mehmet Özhaseki, 2012'den bugüne kadar kentsel dönüşüm projeleriyle İstanbul'da 800 bin bağımsız bölümün dönüşümünü tamamladıklarını dile getirerek, şöyle konuştu:
"İstanbul'da 170 bin 941 bağımsız bölümün dönüşüm süreci devam ediyor. 2012'den bugüne kadar kentsel dönüşüm projeleri kapsamında İstanbul'da 127 milyar lira civarında yatırım gerçekleştirdik. İstanbul'da acil dönüşmesi gereken 600 bin konut başta olmak üzere riskli 1,5 milyon bağımsız bölümü 5 yıl içerisinde dönüştürüp afetlere karşı dirençli hale getireceğiz. Yarısı Bizden'e İstanbullu hemşerilerimiz büyük bir teveccüh gösterdiler. Bugüne kadar toplam 1 milyon 233 bin bağımsız bölüm için müracaat yapıldı."
İstanbul'un dönüşümünü dört adımda tamamlamayı düşündüklerini ifade eden Özhaseki, "Kentsel dönüşüm çalışmalarına daha hızlı devam edeceğiz. Yarısı Bizden kampanyamızla en az 200 bin konutu dönüştüreceğiz. Rezerv alanlarda 350 bin güvenli ve sağlam konut inşa edeceğiz. Kentsel dönüşümün önündeki engelleri ortadan kaldıracak yasa çalışmamızla dönüşümü hızlandıracağız." dedi.
Kentsel dönüşümün üç paydaşının bakanlık, belediye ve vatandaş olduğunu vurgulayan Özhaseki, şunları kaydetti:
"Biz her ne kadar büyük bir çaba ile gece gündüz demeden çalışsak da maalesef bazı yerel yönetimler, özellikle bazı belediyeler yeteri kadar emek sarf etmiyorlar. Durumun ciddiyetinden uzak bir şekilde hareket ediyorlar. Kolaycı bir söz bulmuşlar, 'Biz rantsal dönüşüm istemiyoruz.' Ben de onlara her seferinde diyorum ki Allah'ınızı severseniz rantsal dönüşüm yapmayın. Elinizde yasa var, imkan var, kentsel dönüşüm yapmak için ortaya çıkın, doğru bir program yapın, sonuna kadar destekleriz. Ama riskli bir iş, kolay değil. Düğünlere gitmek kolay, cenazelere gitmek kolay, sokaklarda gezmek kolay. Ne yazık ki bazı belediye başkanı arkadaşlarımız deprem kapısına geldiği halde kımıldamadan bir polemik konusuyla bu işi götürmekte devam ediyor. Bu da işin en üzücü tarafı."
Özhaseki, Bakanlıklarına bağlı Kentsel Dönüşüm Başkanlığının kurulduğunu anımsatarak, bu düzenlemeyle kentsel dönüşüm sürecine yeni bir soluk getirdiklerini söyledi.
TOKİ eliyle 20 yılda 38 bin sosyal donatı ve 1 milyon 305 bin sosyal konut üretip, 5 milyon kişiyi ev sahibi yaptıklarını aktaran Özhaseki, şöyle devam etti:
“Çok şükür son deprem sürecinde de gördük ki eskiden biraz küçümsenen, bazen dalga geçilen TOKİ sınıfı geçti. Vatandaşlarımızın da gururu oldu. 81 ilin tamamında, 898 şantiyede halihazırda 240 bin 634 konut ve sosyal donatının inşasına devam ediyoruz. 250 bin Sosyal Konut Projesi kapsamında yapılması planlanan konut sayısı 266 bin 973'tür. Bugün itibarıyla 61 bin 210 konutun ihalesi yapılmıştır. Geri kalan sosyal konutlara yönelik çalışmalar devam etmektedir. İlk İşyerim projesi kapsamında Türkiye genelinde farklı il ve ilçelerde 40 adet proje yürütüyoruz.”