Kıdem tazminatı tavanı 2024 Ocak asgari ücrete yapılan yüzde 49'luk zam sonrası yükselecek.
KIDEM TAZMİNATI TAVANI VE TABANI NE KADAR OLDU?
2024 yılında geçerli olacak asgari ücrete yapılan zam ile kıdem tazminatı tavanına da zam gelecek. Konuya ilişkin gelişmeler yaşandıkça haberimiz güncellenecek.
ASGARİ ÜCRET ZAMMI NE KADAR OLACAK?
Milyonların beklediği haber geldi 2024 yılında uygulanacak asgari ücret tutarı 17 bin 2 lira oldu. Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan, 2024 asgari ücret görüşmelerinin ardından "Net asgari ücreti 17 bin 2 lira olarak belirlemiş durumdayız" dedi. TÜRK İŞ Başkanı Ergun Atalay "Talebimiz 18 bin liraydı. Yılda iki kez yapılmasıydı. Ama anlaşılan rakam 17 bin lira. Burada TÜRK İŞ'in talebini anlatmış oldum. Bu geçim ücreti oldu." açıklamasında bulundu. TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol ise "Dengeli ve sosyal tarafların tümüne fayda sağlayacak asgari ücret tespit edildi. Pozitif mesajlarla çalışma hayatına katkı sunmaya gayret ediyoruz." dedi. Böylece brüt asgari ücret 20 bin 2 liraya yükseldi. Asgari ücretli bir çalışanın işverene maliyeti ise 23 bin 502 lira oldu.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Yargıtay’ın yakın tarihli bir kararında (Esas No: 2017/14297, Karar No: 2020/1178 ) kıdem tazminatına esas aylık ücretin nasıl hesaplanacağı şöyle anlatıldı:
“Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir. O halde, kıdem tazminatı, işçinin fiilen eline geçen ücreti üzerinden değil, sigorta primi, vergi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın belirlenen brüt ücret göz önünde tutularak hesaplanır. Tazminata esas aylık ücret, saat ücretinin önce 7.5, sonra da 30 ile çarpımı sonucu belirlenmelidir. Aksine, aylık ücretin tespitinin işçinin fiilen çalıştığı gün sayısı üzerinden hesaplanması doğru olmaz.”
KİMLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?
İş Kanunu’na tabi çalışanlar, aynı işverene bağlı bir veya birden fazla işyerinde en az bir yıl çalışmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanırlar. Hak kazanmakla birlikte kıdem tazminatını alabilmek için bazı koşulların sağlanması gerekiyor.
Koşulların neler olduğu, 1475 Sayılı eski İş Kanunu’nda düzenleniyor. Kanuna göre, kıdem tazminatının ödenmesini gerektiren haller şöyle:
- İşverence işçinin 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25 / II maddesinde düzenlenen “ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri” dışında bir sebeple işten çıkartılması.
- İşçinin 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenen sağlık, “ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık” ve zorlayıcı sebeplerle iş akdini haklı fesih yapması.
KISA ÇALIŞMA VE ÜCRETSİZ İZİNDE KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Yargıtay’a göre, işçinin iş ilişkisi kapsamında iş gördüğü ve ücrete hak kazandığı en son ücretin dikkate alınması gerekir.
Pandemi döneminde milyonlarca kişi aylarca kısa çalışmada veya ücretsiz izinde gösterildi. Bunların kıdem tazminatının hesabında hangi ücret dikkate alınacak. Ücretsiz veya kısa çalışma gibi nedenlerle iş ilişkisinin askıya alınması ve askı süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmasından önce hak kazanılan son ücret olmalıdır.
- Erkek işçinin muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işten ayrılması.
- Kadın işçinin evlendikten sonra iş akdini feshetmesi.
- İşçinin yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılması.
- Yaş dışında kalan emeklilik koşullarının yerine getirilmesi.
İşçinin 24. madde uyarınca haklı fesih sebeplerinin ayrıntıları da şöyle:
Sağlık sebepleri:
– Yapılan iş, işin niteliğinden doğan sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
– İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluştuğu işveren ya da başka bir işçi bulaşıcı hastalığa veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
Ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
– İşveren iş sözleşmesi yapılırken esaslı noktalardan biri hakkında gerçeğe uygun olmayan bilgi verirse, yanlış vasıflar veya şartlar göstererek işçiyi yanıltırsa.
– İşveren işçinin veya aile fertlerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
– İşçi başka bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğrarsa ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
– Ücret zamanında ve eksiksiz ödenmezse.
Zorlayıcı sebepler:
– İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süreyle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.
YAŞ DIŞINDAKİ EMEKLİLİK KOŞULLARINI SAĞLAYANLAR KIDEM TAZMİNATINI ALABİLİR
Emeklilik için yaş dışındaki sigortalılık süresi, prim gün sayısı gibi koşulları yerine getirenler, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) yazı alarak kıdem tazminatını alabilirler. SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alabilmek için gerekli koşullar, sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre şöyle:
– 8 Eylül 1999’dan önce işe girenler: 15 yıl sigorta, 3600 prim günü.
– 9 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girenler: 25 yıl sigorta, 4500 prim günü veya sadece 7000 prim günü.
– 1 Mayıs 2008’den sonra işe girenler: 5400 prim günü (Prim günü her yıl 100 gün artarak 4500’den 5400’e çıkacak)
ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI KIDEM TAZMİNATI HESABINA GİRER
Kıdem tazminatına esas alınacak ücretin tespitinde asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. İkramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası prim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaat olarak kabul edilir. Bunların da kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilmesi gerekir.
Bazı işyerlerinde satış rakamına bağlı olarak prim ödeniyor. Her ay farklı tutarda ödense de prim ödemeleri de kıdem tazminatı hesabına dahil ediliyor.
