Çiğdem Hacıfazlıoğlu
Çay üreticisi Mayıs ayında başlayacak olan 2023 yılı çay sezonu için gübreleme ve çay tarlalarının temizliği gibi hazırlıklarını sürdürürken bir taraftan da çay budamasına devam ediyor. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün geçtiğimiz yıl budama projesini 7 yıl daha uzatması ve 7 de 1 oranına indirmesi çay üreticileri tarafından verimlerinin düştüğü gerekçesiyle tepkilere yol açmış budama yapmayan üreticinin topladığı çayın ÇAYKUR tarafından alınmaması mağduriyetlere sebep olmuştu. ÇAYKUR verilen karar doğrultusunda aynı işleme devam ederken, üretici temsilcileri budamanın 2 yıl ertelenmesini veya üreticiyi mağdur etmeyecek şekilde düzenlenmesini istiyor. Aksi takdirde verimin çok düşeceği veya üreticinin özel sektörün eline düşüreceği
Çay tarlalarında ki budamanın en az 2 yıl ertelenmesi gerektiğini aksi takdirde toplayacak çay kalmayacağını iddia eden Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Aslan 'Budamayı 7 de 1 e düşürdüler tarlada budayacak yer kalmadı' dedi. Aslan şöyle devam etti ' Bölünmeden dolayı üreticinin elinde zaten az miktarda çay tarlası var. Buna rağmen bir de budama oranı 7 de 1 e düşürüldü. Üretici her yıl aynı alanı budamak zorunda kalıyor. Yani budadı yeri tekrar buduyor. Budaya budaya yakında çay tarlasına değil çamurlu bir alana bakmak zorunda kalacağız çünkü budanacak alan kalmadı. Ziraat Odasına bu konuda çok fazla şikâyet geliyor. Eğer böyle devam ederse geçen yıl olduğu gibi bu yıl çayda düşük bir verim bizi bekliyor olacak. Sadece Çaykur'un değil üretici temsilcilerinin de fikri alınarak bu uygulama hayata geçirilmeliydi. Budama projesinin hiç olmasa 2 yıl ertelenmesini talep ediyoruz. Veya çayını budamayanın çayı da Çaykur tarafından alınsın'
Çayüdad Başkanı Mavi: Çaykur 5 Yıl Düzenli Budayandan 5 Yıl Şartsız Çay Alsın
Rize Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi ise budama şartından dolayı çay almayacak olan Çaykur’un üreticiyi özel sektöre muhtaç bırakacağını söyledi. Mavi' Çaykur budanmayan çayı almazsa bu yıl özel sektör çayın fiyatını istediği gibi belirler 'dedi. Mustafa Mavi şöyle devam etti 'Budama oranı 7 de 1 e indirilince budanacak alan çoğaldı. İklim şartları bir tarafa, gübre fiyatlarının yüksek olmasından dolayı bu yıl gübreleme kısıtlı yapıldı. Bu duruma extradan budama oranının artırılması eklenmiş. Geçen yıl bunun sonuçlarını gördük. Geçen yıl yaş çay rekoltesinin yaklaşık 300 bin ton azaldığına şahit olduk.. Bu da kuru çay üretiminin de yaklaşık 60 bin ton azaldığı anlamına geliyor. Aynı tabloyla karşılaşacağımız aşikar. Bu durumda iç piyasanın talebini karşılayamayacağız ve ithal çayın kapılarını açmış olacağız'
Üreticinin Yüzde 50 Si Budama Yapmadı
Yaş çay budama kanununda bazı düzenlemeler yapılması gerektiğini ifade eden Mustafa Mavi' Tespitlerimize göre üreticinin yüzde 50 si henüz budama yapmadı. Zaten budayacak alanı kalmadı. Çaykur budama yapmayanın çayını almıyor. Bu durumda üretici çayını özel sektöre satmak mecburiyetinde bırakılıyor. Özel sektöre fiyatı istediği gibi belirleyip üreticiyi mağdur ediyor. Bizim talebimiz geçmiş dönemde 5 yıl süresince düzenli budama yapan üreticinin çayını Çaykur 5 yıl süresince budama yapmadan satın alsın. Tahminimize göre 100 bin dekar budama yapılacak. Eğer bizim önerimiz uygulanırsa budama 50 bin dekara düşer. 50 bin dekarın budama bedeli 750 milyon TL’dir. Yani hazine üreticiye 750 milyon TL daha az budama ödemesi yapar, devlet de 750 milyon TL kar eder.