Düzce'de sabah saatlerinde yaşanan deprem sonrası olası deprem riskine karşı neler yapılması gerektiği konusundaki tartışmaları bir kez daha gündeme getirdi. Türkiye’nin deprem kuşağında ve her an deprem olma riski taşıyan büyük şehirlerimizin olması, alınacak önlemlerin ne kadar önemli olduğunu hepimize bir kez daha gösterdi. Depremin tam ne zaman olacağı bilinemese de kaç büyüklüğünde ve nerelerde olabileceği uzmanlar tarafından bilimsel olarak tahmin edilebiliyor. Bu yüzden depremin gerçekleşeceğini bilen bir toplum olarak, deprem öncesinde alınması gereken önlemler ve deprem anında yapılması gerekenler hakkında bilgi sahibi olmamız ve ona göre davranmalıyız. Çünkü deprem gerçekleşmeden önce alınan önlemler, deprem anında yaşanabilecek sorunları da azaltacaktır. Yaşanan Düzce depreminin ardından uzmanlardan deprem öncesi ve sonrası yapmamız gerekenler konusunda peş peşe uyarılar gelmeye devam ediyor. İşte deprem anında ve sonrasında herkesin bilmesi gerekenler:
DEPREM ANINDA YAPILMASI VE BİLİNMESİ GEREKENLER NELERDİR?
Dünyanın en tecrübeli kurtarma birimi uzmanlarına göre bu bilgiler bir deprem anında hayat kurtaracaktır.
- Uzmanlara yaptığı bilimsel araştırma ve deneylere göre bina yıkımlarında oluşabilecek şartlar dahilinde direk olarak gözlemlenebilen ve bilimsel şartlar altında hayatta kalma tekniklerini uygulayan 'çömelip korunan/ saklanan' kişiler için hayatta kalma şansının sıfır olduğunu ifade ediyor.
- Hayat üçgeni metodunu kullananlar için hayatta kalabilme şansı yaklaşık olarak % 100 oldu.
- Binalar çökerken basitçe çömelen ve korunan kişiler istisnasız her defasında ezilerek ölüyorlar. Masa, araba gibi nesnelerin altına giren kişiler her zaman ezilirler.
- Kediler, köpekler ve bebeklerin hepsi doğal bir şekilde dizlerini ana rahmindeki gibi karınlarına doğru çekerek kıvrılırlar. Deprem anında sizi de bu şekilde kıvrılmalısınız. Bu doğal bir güvenlik ve hayatta kalma içgüdüsüdür. Daha küçük bir boşlukta hayatta kalabilirsiniz. Hafifçe ezilecek ama yanında boşluk yaratacak bir kanepe, geniş büyük bir eşyanın yanında durun.
- Ahşap evler deprem anındaki en güvenli yapılardır. Sebebi basittir; ahşap esnektir ve depremin zorlamasıyla hareket eder. Eğer ahşap bina çökerse geniş yaşam boşlukları oluşur. Ayrıca, ahşap binalar daha az yoğunlukta yıkılış ağırlığına sahiptir. Tuğla binalar ayrı tuğla parçalarına ayrılacaklardır. Tuğlalar birçok yaralanmalara sebep olacaktır, ama (beton) bloklardan daha az ezilmiş vücutlar yaratırlar.
- Eğer gece yataktayken deprem olursa, basitçe yuvarlanarak yataktan düşün. Yatağın çevresinde güvenli bir boşluk oluşacaktır. Oteller müşterilerine deprem anında yatakların yanında yere uzanmalarını salık veren bir uyarı notunu odalarda her kapının arkasına asarlarsa depremlerde çok büyük hayatta kalma oranlarını sağlayabilirler.
- Televizyon izlerken deprem olursa ve kolayca kapıdan veya pencereden dışarı kaçmak mümkün değilse, kanepe veya büyük bir koltuğun/ sandalyenin yanında cenin pozisyonunda kıvrılarak yere uzanın.
- Bina çökerken kapı kirişlerin altına geçen herkes ölür.. Nasıl mı? Eğer kapı kirişlerinin altına geçerseniz ve kapı kirişi öne veya arkaya doğru düşürse inen tavanın altında ezilirsiniz. Eğer kapı kirişi yana doğru yıkılırsa ikiye bölünürsünüz. Her iki durumda da ölürsünüz!
- Hiçbir zaman merdivenlere gitmeyin/yönelmeyin. Merdivenler ( ana binadan) farklı bir 'frekans aralığına' sahiptir; ana binadan bağımsız/ ayrı olarak sarsılırlar. Merdivenler ve binanın geri kalanı devamlı olarak birbirlerine çarparlar, ta ki merdivenlerin yıkılışı gerçekleşene kadar.
- Merdivenlere ulaşan insanlar basamaklar yüzünden yaralanırlar. Korkunç şekilde sakatlanırlar. Bina yıkılmasa dahi, merdivenlerden uzak durun. Merdivenler binanın hasar görmesi en muhtemel kısmıdır.
- Depremde yıkılmamış olsa dahi, merdivenler bağırarak kaçmaya çalışan insanların aşırı yüklenmesi ile çökebilir. Merdivenler binanın geri kalan kısmı zarar görmemiş olsa dahi her zaman güvenlik açısından kontrolden geçirilmelidir.
- Binanın dış duvarlarına yakın yerlerde durun, mümkünse dışına çıkın. Binanın iç kısımlarındansa dış kısımlarına yakın yerlerde olmak çok daha iyidir. Binanın dış çevresinden ne kadar içeride olursanız, çıkış yolunuzun kapanma ihtimali o kadar artacaktır.
- Deprem anında üst yolun yıkılmasıyla ezilen araçların içinde bulunan insanlar ezilirler. Araçların dışına çıkıp, aracın yanına uzanan veya oturarak kolaylıkla hayatta kalabilirler.
UZMANINDAN HAYAT KURTARAN BİLGİLER
Peki deprem öncesinde, anında ve sonrasında neler yapmalıyız? Bu hayati değer taşıyan soruyu İstanbul Rumeli Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr.İlhan Osmanşahin şöyle cevapladı:
'Depremin ne zaman ve hangi büyüklükte olacağını ifade etmek bir tahminden ibarettir ve bilimsel olarak anlamlı değildir. Eğer bir deprem bölgesinde yaşıyorsak mutlaka deprem olacak demektir. Dolayısıyla, depremlerle ilgili yeterince bilgi sahibi ve en önemlisi de depreme hazır olmamız gerekir. Binamızı, sokağımızı ve mahallemizi iyi tanımalıyız. Yıkıcı büyüklükte bir depremde yıkılma olasılığı yüksek binaların kullanılıyor olması kabul edilemez. Binaların acil çıkış yolları işaretlenmeli ve binadaki herkes tarafından bilinmelidir. Sarsıntı esnasında devrilerek tehlike yaratması olası eşyalar sabitlenmelidir. Deprem sonrası ilk 72 saat çok önemlidir. Dışarıdan yardım ekipleri gelene kadar kurum bünyesinde yapılmış hazırlıkların yeterli olması hayati önem taşımaktadır.’’ diye belirtti.
Deprem anında sakin kalabilmenin çok önemli olduğunu söyleyen Prof.Dr.İlhan Osmanşahin sözlerine şöyle devam etti: 'Sarsıntı bitene kadar güvenli bir konum seçip (sıra ve benzeri eşyaların alt ve yan kısımları) beklemek gerekir. Sırt pencereye dönük olarak çök, kapan ve tutun şeklinde, cenin pozisyonu biçiminde durulmalıdır. Binalardan atlamak, ayakta durmak ve koşmak doğru değildir. Merdivenler, asansör, pencere ve kapı altları riskli alanlardır. Kapıların sıkışmaması için en yakın olan kapıyı aralamalıdır. Koridorda olanlar için duvar dipleri uygundur. Merdivende olanlar, yakınsa koridora geçmeli, değilse korkuluk kenarına çökerek parmaklığa tutunup bu koluna yüzünü dayamalı ve diğer eliyle başını sararak korumalıdır’’ ifadelerini kullandı.
İstanbul Rumeli Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr.İlhan Osmanşahin deprem sonrası yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı: ’’Boşaltma planları önceden hazırlanmış olmalı ve bu işlem koşmadan hızlı adımlarla gerçekleştirilmelidir. Binayı boşaltma sırasında eller baş üstünde koruma pozisyonunda olmalıdır. Engellilerin tahliyesi önceden planlanmalı ve bu plan dahilinde uygulanmalıdır. Merdivenlerden duvara yakın bir şekilde inilmelidir. Binadan çıkanlar önceden belirlenmiş güvenli alanlarda, yüzleri birbirine dönük olarak, daireler şeklinde toplanmalıdır. Aralarında eksik kişi olup olmadığı kontrol edilmelidir.’’