Kahramanmaraş merkezli geçtiğimiz hafta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler 10 ilde ağır hasara yol açtı. Depremde çok sayıda bina yerle bir olurken, binlerce vatandaşımız yaşamını yitirdi. Vatandaşlar ise gündemde olan deprem izolatörünü araştırdı. Peki, Deprem izolatörü nedir? Deprem izolatörü ne kadar, maliyeti ne? Deprem izolatörü fiyatı ne?
Sismik izolatör, enerjiyi emecek ve bina üzerinde sönümleme tesiri oluşturacak formda icat edilmiştir. Bu sistem yapıya esneklik ve hareketin bir kısmını azaltır. Sismik izolatör 1900'lerde kullanılmaya başlandı fakat 1970'lerde sıkı kullanıma geçti.
Sismik izolatör farklı şekilde sismik yalıtım adıyla da karşımıza çıkıyor. Bu sistem, depremin hasar potansiyelini en az seviyeye indirmek için kullanılan bir araçtır. Yapıya gelen rüzgar, deprem vb. yüklerin azaltılmasını sağlayan bu sistem, deprem kuvvetlerinin en az seviyeye inmesine yardımcı oluyor.
Sismik izolasyon sistemi, olmayan yapılar kendi ağırlıklarının 1/10'u kadar yük taşıyabiliyor. Bundan daha fazla yük gelmesi durumunda ise yapıda kalıcı deformasyonlar oluşuyor ve kolon-kiriş birleşim yerlerinde kırılmalar meydana geliyor. Fakat sismik izolasyona sahip olan yapılar bu değerin üstüne çıkabiliyor. Bunun nedeni de sismik izolatörlerin gelen yatay yükü azaltması oluyor.
Sismik İzolatör Kullanmanın Avantajları ve Özellikleri
Deprem İzolatörlerinin fiyatlarının ortalama ve tahmini olarak6 bin dolar olduğu biliniyor.
Malatya Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi ile Gaziantep İnayet Topçu Hastanesi, zeminlerine yerleştirilen sismik izolatör sayesinde 10 ilde yıkıma neden olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremleri hasar almadan atlattı.
Deprem sırasında her iki hastanede kaydedilen videoları izleyen Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Jeofizik Mühendisliği Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Akgün, görüntülerin, izolatör kullanımının ne kadar önemli olduğunu ortaya koyduğunu dile getirdi.
Akgün, 'Malatya Hastanesindeki görüntüde izolatör sayesinde zemin ile bina farklı hareket ediyor. Gaziantep İnayet Topçu Hastanesinde kaydedilen görüntü ise bu sistemin bina içindeki etkisini gösteriyor. Binanın çok sallanmasını engellemiş. Böylece hemşireler ayakta durabilmiş ve kuvözleri tutabilmiş' diye konuştu.
Bu sistemi araba amortisörüne benzeten Akgün, şöyle devam etti:
'Binayı zemine sabitlediğimiz zaman otomatikman bina ve zemin ortak hareket ediyor ve bina zeminden aldığı enerjiyi atıncaya kadar sallanmayı sürdürüyor. Bu sallanma sırasında bina esnekliğini kaybederse yıkılıyor. İzolatör dediğimiz sistem araba amortisörlerinde kullanılan bir sisteme benzer. Yaylı bir sistemle bina zeminden ayrılıyor. Böylece bina, zemindeki davranışın tamamını içine almıyor. İzolatör, zemin hareketinin kontrollü olarak binaya aktarılmasını sağlıyor.'
Prof. Dr. Akgün, bu sistemin, doğru yapılırsa koruma sağladığına değinerek, 'Bu sistem sonradan yapılan binalara da uygulanabilir fakat maliyeti yüksek olur. Çünkü kolonlar kesilecek ve kolonların arasına konacak.' ifadelerini kullandı.
Erken uyarı sistemi de önemli
Sismik izolatör kadar erken uyarı sisteminin de önemli olduğuna dikkati çeken Akgün, şu değerlendirmede bulundu:
'Sismik izolatörler binanın deprem sırasındaki davranışını kontrol ediyor ama bir de deprem erken uyarı sistemleri var. Bu Meksika'da uygulandı. İtalya'da ve Amerika'da da var. Sizin bölgenize yıkıcı deprem dalgası gelmeden uzaklığa göre yaklaşık 20 saniye önceden haberiniz oluyor ve uyarılar veriliyor. Siz depreme uykuda değil uyanmış olarak yakalanıyorsunuz. Zamanınız oluyor. İstanbul'da yapılmış yerler var. İzmir'de denemesi yapıldı. Dünyadaki gelişimlerin Türkiye'de de uygulanması gerekiyor. Bu Japonya'da, Meksika'da var. Meksika son büyük depreminde bunu kullandı ve birçok can kaybı engellenmiş oldu.'