Erzurumlu İbrahim Hakkı, astronomi, astroloji, fizik, sosyoloji ve dinle ilgili yaptığı keşiflerle bilim dünyasına ışık tutan bir İslam alimidir.
Astronomi, astroloji, fizik, sosyoloji ve dinle ilgili yaptığı keşiflerle bilim dünyasına ışık tutan İslam alimi Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın çalışmaları, talebe yetiştirdiği tarihi Çifte Minareli Medrese'deki hücre odalarında ziyaretçilere aktarılıyor.
Pasinler ilçesinde 18 Mayıs 1703'te dünyaya gelen ve 7 yaşındayken hafız olan İbrahim Hakkı, Siirt'in Tillo ilçesinde İsmail Fakirullah'tan bir süre medrese eğitimi aldı.
Aralıklarla Erzurum ve Tillo'da ilmi çalışmalar yürüttükten sonra 1747'de İstanbul'a giderek Sultan I. Mahmut ile görüşen ve burada saraydaki kütüphanede çalışmalar yapan İbrahim Hakkı, yeniden döndüğü Erzurum'da bazı cami ve medreselerde hocalık yaparak çalışmalarını sürdürdü.
Manzum ve düz yazıdan oluşan toplamda 15 esere sahip İbrahim Hakkı, Divan ve Marifetname eserleriyle tanındı.
Hayata 22 Haziran 1780'de veda eden İbrahim Hakkı'nın adı, memleketi Erzurum'daki fen lisesi, ilkokul, hastane ve öğrenci yurdunda yaşatılıyor.
İslam alimi İbrahim Hakkı'ın, astronomi, fizik, psikoloji, sosyoloji ve din ile ilgili çalışmaları, talebe okuttuğu Çifte Minareli Medrese'deki odalarda sinevizyon marifetiyle ziyaretçilere aktarılıyor.
Erzurum İbrahim Hakkı Hazretleri Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği (ERİHDER) Başkanı Nuri Toparlak, AA muhabirine, Anadolu'nun bağrından kopmuş çok büyük değerlerden biri olan İbrahim Hakkı'nın astronomi, astroloji, matematik ve tıp gibi alanlarda alim olduğunu söyledi.
Toparlak, 'Kendisi aslında tasavvufi yönden ele alınıyor ancak astronomiyle alakalı büyük çalışmalar yapmış, gözlemleri neticesinde döneminde zirve yapmıştır. Çifte Minareli Medrese'de talebe okuttuğu dönemlerde hücreler ona tahsis edilmişti. Günümüzde bu hücrelerde Marifetname'den ve yaptığı bilimsel çalışmalardan halka görsellerle sunum yapılıyor.' dedi.
Vakıflar Erzurum Bölge Müdürlüğünce Hakkı'nın çalışmalarına Çifte Minareli Medrese'de yer verildiğini ifade eden Toparlak, şöyle devam etti:
'Çifte Minareli Medrese'de talebe okuttuğu dönemlerdeki hücreler ona tahsis edilerek bu hücrelerde Marifetname'den ve yaptığı bilimsel çalışmalardan halka görsellerle sunum yapılıyor. Hazret büyük mutasavvıf ve Türk bilim insanı, 77 yıllık ömrüne çok büyük şeyler sığdırmış. Yaklaşık 15 büyük ana eser, 100'ün üzerinde risale yazmış ve bunların içindeki en önemlilerinden ansiklopedik eser olan Marifetname ile dünyaya nam salmıştır. Marifetname eserinin içinde tasavvuf, tıp, astronomi, astroloji ve matematik gibi çok alanda çalışmalar ortaya koymuştur.'
Yaklaşık 23 yıl Erzurum'da kaldı, talebe okuttu
Toparlak, Sultan I. Mahmut döneminde Abdurrahman Dede Tekkesi'nde başmüderris olarak görevlendirilen Hakkı'nın, yaklaşık 23 yıl Erzurum'da kaldığını ve Çifte Minareli Mederese'de talebe okuttuğunu anlattı.
Nuri Toparlak, kadim şehir Erzurum'da, Hakkı'nın yanı sıra Alvarlı Muhammed Lütfü Efe, Pir Ali Baba ve Mirza Mehmet Han gibi zatların önemli hizmetler verdiğini, dernek olarak İbrahim Hakkı'yı genç nesle aktarmaya çalıştıklarını söyledi.
İslam alimi Hakkı'nın isminin birçok yapıya verildiğini ve bu kapsamda yeni bir çalışma içinde olduklarını anlatan Toparlak, şunları kaydetti:
'Erzurum'da Doğu Anadolu Gözlem Evi (DAG) yapılıyor. Bu gözlem evinin isminin 'İbrahim Hakkı Gözlemevi' olması için Valilik, Rektörlük, Cumhurbaşkanlığı ve ilgili bakanlıklara resmi yazışmalarda bulunduk. Burada akademisyenler gökyüzü bilimleri konusunda araştırma ve gözlem yapacak. Hazretin bıraktığı, yazdığı eseler topluma ışık tutuyor. Hazret hiçbir şey yapmasaydı bile iki çalışması çok önemli. Biri halk nazarında dillerde destan Tefvizname'deki 'Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler' 31 kıtalık şiiri. Diğeri ise Siirt'in Tillo ilçesinde, 259 yıl önce yaptırdığı ışık düzeneğiyle güneşin ilk ışınlarının hocası İsmail Fakirullah Hazretleri'nin başucunu aydınlatmasıdır. Bu çalışma, bilimsel olarak onun için yeterli.'
HABER MERKEZİ
