2010 yılında yapılan FRAKTÜRK araştırmasına göre 50 yaş üzeri bireylerin yüzde 50'sinde osteopeni ve yüzde 25'inde osteoporoz olduğu saptanmıştır. 2020 yılında toplam nüfus 75.7 milyon iken, 2035 yılında nüfus yüzde 23 artarak 92.9 milyona, 2050 yılında ise 100 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir ve osteoporozun sıklığında ciddi bir şekilde artabileceği projeksiyonu bulunmaktadır.
Vücudumuzda yer alan kemikler çok dinamik bir organdır; sürekli kaybedilip yeniden yapılanan bir yapıya sahiptir. Kemik dokusu maksimum düzeylere ulaştıktan sonra yaşlanan kemiğin yeniden tamiri yapılır. Kemik yenilenmesi sağlamak için özellikle kalsiyum ve fosfor homeostazını da sağlar... Unutmamak gerekir ki osteoporoz sadece kadına özel bir sağlık sorunu değildir.
Kadınlarda oluşan menopoz sonrası iki yıl içinde osteoporoz sıklığı kadınlar ve erkeklerde benzerdir.
Kemik sağlığı için; yeterli protein, dengeli ve doğal besinler beslenmede yer almalıdır. Ayrıca kalsiyum, D vitamini ve fosfor yeterli miktarda alınmalıdır. Uzmanlara göre egzersiz ve uyku ise oldukça önemli.
BESLENME FAKTÖRLERİ ES GEÇİLMEMELİ
Beden Kitle İndeksi önemli: Beden Kitle İndeksi'nin 20'nin altında olması osteoporoz için risk faktörü olduğu bilinmektedir. O nedenle çok yani aşırı zayıf olmak kemik sağlığı açısından olumlu değildir. Kas ve yaşa göre fizyolojik duruma en uygun optimal kiloda olmanızı sağlamak aslında çok önemlidir. Bu yüzden bir beslenme uzmanına danışarak ona gerçek bir liste oluşturulması ve vücut ölçümü yapılması gerekiyor.
Aşırı kısıtlı diyetler: Düşük kalorili dengesiz diyet uygulanması, çok hızlı ve fazla miktarda kilo kaybedilmesi kemik kaybına neden olabilmektedir. Bu nedenle her zaman beslenmede dengeli bir kalori azaltılmasını yaparak sadece yağ dokusu kaybedip kas dokusunu koruyan beslenme planlarını tercih etmek kemik sağlığı açısından en kritik konudur.
Protein şart: Yeterli protein alımı insülin benzeri büyüme faktörünü artırmak ve kalsiyumun emilimini artırmak gibi mekanizmalarla kemik mineral yoğunluğunda rol oynamaktadır. Yeterli protein alımının yetişkinlerde kemik kaybını azalttığı, kas gücünü arttırdığı bir gerçektir. Hayvansal ve bitkisel protein alımının denge içerisinde olması önemlidir.
Uzmanlara göre aşırı tuz tüketimi kemikleri eritiyor: Aşırı sodyum alımının idrarla kalsiyum atımını artırarak negatif kalsiyum dengesine yol açtığı bilinmektedir. Aşırı tuz alımından kemik sağlığında uzak durmak önemlidir.
TBSA araştırma sonuçları 2017'de kişi başı 10 gr/gün, SALT1 2008'de 18 gr/gün, SALT2 2012'de 15 gr/gün tuz tüketiminin olduğunu bildirmiştir. Ülkemizde görüldüğü gibi tuz alımı yüksektir. Tuz kısıtlaması kemik sağlığı için öncelikli beslenme politikamız olmalıdır.
HANGİ KALSİYUM TAKVİYELERİ KULLANILMALI?
En iyi tolere edilen kemiğe çok yarar sağlayan elemental kalsiyum içeriği yüksek olan kalsiyum tuzlarından biri olan kalsiyum karbonat kalsiyum takviyeleri içerisinde beslenme uzmanı olarak önerdiğim değerli bir formudur.
GÜÇLÜ BİLEŞENLER ŞART
KALSİYUM: Kemik sağlığı için çocukluktan başlayarak tüm yaş gruplarının yeterli miktarda ve düzenli olarak kalsiyum almaları gerekmektedir. Kalsiyum alımının osteoporozun önlenmesi ve tedavisinde mutlak yeri vardır. Yeterli miktarların üzerinde kalsiyum alımının kemik gücünde artışa dair kanıtlar bulunmamaktadır. Özellikle 1500 mg'ı aşan kalsiyum alımı; böbrek taşı, kardiyovasküler hastalık ve inme riskini artırabilmektedir.
Süt ve ürünleri başta olmak üzere kalsiyum alımı sağlanmalıdır. Süt kaynaklı kalsiyumun kemik dokusundaki etkisi maksimumdur. Bitkisel kaynaklı kalsiyumun biyoyararlılığı oldukça düşüktür. Süt ürünleri dışında kalsiyumun 250 mg kadar sağlanabilmesi için 6 porsiyon sebze, baklagil, 12 porsiyon tahıl almak gerekir. Günlük kalsiyum alımı 1200 mg altında kalırsa mutlaka takviye edilmesi gerekmektedir.
D VİTAMİNİ: Sağlıklı kemik yapısına ulaşmak ve osteoporozu önlemek için çocukluk, ergenlik ve erişkinlik döneminde D vitamini alımı sağlanmalıdır. D vitamininin yetersiz alımında kalsiyumun kandan kemiklere geçişi olmamaktadır. Çoğu sağlıklı erişkinde serum D vitamini düzeyi olması gerekenden düşüktür. Kemik sağlığını korumak için 800-1500 IU D vitamini alımı önerilmektedir. Serum D vitamini'nin 20-50 ng/dl (30 ng/dl optimal) olması hedeflenmelidir.
MAGNEZYUM: K vitamini, fosforunda yeterli ve dengeli alımı kemik sağlığında önemli iken kemik mineral yoğunluğunda aktif rol oynayan kalsiyumun emilimi ve metabolizmasında magnezyumda esansiyel bir mineraldir.
SOYA FASULYESİ
Özellikle Uzak Doğu yemek kültüründe çok yönlü bir besin olan soya fasulyesi Asya mutfağından dünyaya yayılan bir lezzettir. Doyurucu özelliği yüksek olan bu faydalı besin, kısa sürede vücuttaki yağları yok ederek kilo vermeye yardımcı olur.