Kocaeli'nde tıbbı aromatik merkez

KOCAELİ (İGFA Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin, katma değeri yüksek ürünler yetiştirmeye teşvik ettiği çiftçilerin gelir düzeyini artırmak ve tarımsal kalkınmaya destek sağlamak amacıyla 2020’de hayata geçirdiği, “Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Projesi” (TABİP) kapsamında, il genelinde 1140 dekar alanda yaklaşık 4 milyon biberiye, tıbbi nane ve oğul otundan (melisa) oluşan tıbbi ve aromatik bitki toprakla buluşturuldu. Bu doğrultuda, Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın, istihdam edilen kadın çiftçilerle birlikte tarlada biberiye hasadı yaptı. Daha sonra, Türkiye’nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin tanıtım töreni gerçekleştirildi.

Turizm, sanayi, eğitim ile tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin bir arada yapıldığı nadir kentlerden biri olan Kocaeli'de, Büyükşehir Belediyesinin çiftçilere yönelik gübre, tohum, mazot, modern sera, meyve ve sebze fidanı gibi çok sayıda destekleri bu yıl da artarak sürüyor. Turizm, sanayi, eğitim, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin bir arada yapıldığı nadir kentlerden biri olan Kocaeli'de, Büyükşehir Belediyesi, çiftçilere yönelik hayata geçirdiği destekleme projeleri ile üreticilerin yüzünü güldürüyor. Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın’ın büyük önem verdiği, Kocaeli’nin en önemli kırsal kalkınma hamlelerinden biri olan TABİP ile katma değeri yüksek biberiye, tıbbi nane ve oğul otu, stevia (şeker otu) yetiştiricilerine destek sağlanıyor.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Muhtarlık İşleri Dairesi Başkanlığı Tarımsal Hizmetler Şube Müdürlüğünce, sözleşmeli tarım modeli ile yürütülen proje doğrultusunda, Kocaeli genelinde Kandıra, İzmit, Kartepe, Karamürsel, Derince ve Körfez ilçelerinde 1006 dekar alana biberiye, 77 dekar alana tıbbi nane ve 57 dekar alana melisa olmak üzere toplam 1140 dekar alana dikilen yaklaşık 4 milyon tıbbi ve aromatik bitkinin ilk hasadı 11 Ağustos 2021’de 647 dekar alanda yapıldı ve 116 ton 334 kilogram ürün elde edildi.

DİKİM YAPILAN ALANLAR SİGORTALANDI

Büyükşehir Belediyesi Sekapark A.Ş’nin kontrolörlüğünde 5 üretim yılı boyunca tüm bu tarımsal faaliyetler, çiftçilere ait sertifikalandırma süreci, eğitimler ve saha uygulamalarının takibi, “İyi Tarım Uygulamalarına İlişkin Yönetmelik” doğrultusunda yapılıyor. Fide dikimi gerçekleştirilen arazilerin, yıllık bitkisel ürün sigorta poliçeleri, Sekapark A.Ş tarafından karşılanıyor. Büyükşehir’in ziraat mühendisleri dikim yapılacak tarlalarda gerekli kontrolleri sağlarken, çiftçilere danışmanlık hizmeti de veriyor.

İLAÇ, KOZMETİK VE GIDA SANAYİİNDE KULLANILIYOR

TABİP kapsamında yetiştirilen biberiye, tıbbi nane ve oğul otundan oluşan tıbbi ve aromatik bitkiler, Büyükşehir’in Başiskele ilçesinde inşa ettiği Türkiye'nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezi ile TÜBİTAK MAM iş birliği ile Gebze’de kurulan Süperkritik Ekstraksiyon Tesisinde, yüksek teknoloji ile hassas saflıkta yağ elde ediliyor. Söz konusu  yağlar ilaç, kozmetik ve takviye gıda sanayiinde kullanılıyor. Katma değeri yüksek ürünler yetiştiren çiftçilere ciddi bir gelir kaynağı sağlanıyor.

ÜRETİCİLERİN GELİR DÜZEYİ ARTIYOR

Sadece Kandıra ilçesinde 2 milyon biberiye fidesini toprakla buluşturan Büyükşehir Belediyesi, destekleme tutarı 6 milyon 500 bin lira olan projeyle ilçe ekonomisine 5 yılda 28 milyon TL doğrudan katkı sağlayacak. Çarpan etkisi ile ekonomik girdinin 80 milyon TL’ye ulaşması hedefleniyor.

KENTTEN KIRSALA GERİ DÖNÜŞ TEŞVİK EDİLİYOR

Proje kapsamında kadın istihdamında da artış sağlandı. Sigortalı yardımcı 61 kadın çalışan ile özel sektörden çapalama, dikim ve hasat işlerinde yaklaşık 300’e yakın kadın işçi istihdam edildi. Kadınlar, fide dikiminde çalışarak aile bütçelerine katkı sağlarken, evlenme çağındaki kızlar da kazandıkları paralarla çeyiz ve düğün hazırlığı yapıyor.

BAŞKAN BÜYÜKAKIN, KADIN ÇİFTÇİLERLE HASAT YAPTI

Biberiyenin hasadı Kandıra ilçesi Kaymaz Mahallesi’nde, projeden yaralanan Beyhan Şen’in sahibi olduğu 14 dönümlük tarlada yapıldı. Hasat törenine, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın, Kandıra Kaymakamı Ömer Lütfi Yaran, Büyükşehir Genel Sekreter Yardımcısı Hasan Aydınlık, Muhtarlık İşleri Dairesi Başkanı Numan Balaban, Sekapark A.Ş Genel Müdürü Bayram Karakuş, Kandıra Belediye Başkan Yardımcıları Mustafa Dursun ve İsmail Akalın, AK Parti Kandıra İlçe Başkanı Erol Ölmez, İlçe Tarım ve Orman Müdürü Ercan Aydın, Kandıra Ziraat odası Başkanı Erdal Çetin, Gebze Ziraat odası Başkanı Ayhan Pekşen, Türkiye Muhtarlar Derneği Kandıra Şube Başkanı Mustafa Satılmış, Kaymaz Mahalle Muhtarı Mehmet Şenol, Kandıra mahalle muhtarları ve çiftçiler katıldı.

BAŞKAN ÇİFTÇİLERLE BİBERİYE HASADINI TOPLADI

Kadın çiftçilerle birlikte biberiye hasadı yapan Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın, daha sonra tasarımı ve üretimi tamamen milli ve yerli imkanlarla yaptırılan römork yüklemeli aromatik bitki hasat makinasını kullanarak hasada devam etti. Hasadın hayırlı ve bereketli olması temennisinde bulunan Büyükakın, bakımını özenle yaptığı tarlada kaliteli ve verimli biberiye yetiştiren Beyhan Şen’i tebrik etti. Projede görev yapan teknik ekip ve kadın çiftçilere çalışmalarından ötürü teşekkür eden Başkan Büyükakın, daha sonra çiftçilerle fotoğraf çekildi.

“ÇİFTÇİLERİMİZ EMEĞİNİN KARŞILIĞINI ALACAK”

Başkan Büyükakın, burada yaptığı açıklamada, tarım ve hayvancılıkta gerçekleştirdikleri kalkınma hamlesini 2022 yılında genişleterek, sürdürdüklerini söyledi. Başkan Büyükakın, “Bu sezon ürünümüz iki kart arttı. Muhtemelen önümüzdeki sene iki kat daha artacak. Üçüncü yıldan sonra daha da artacak. Bugün yaklaşık 14 hektar tarlada biberiye hasadı yaptık. Yaklaşık 4 ton ürün alınması bekleniyor. Şu ana kadar yaklaşık 130 ton civarında ürün toplandı. Önümüzdeki hasat sezonlarında bu daha da artacak. Biz sadece aromatik bitkilerin tarladaki üretimi ile ilgilenmiyoruz. Bu uçtan uca bir planlama. Çiftçilerimizin yapmış olduğu faaliyetin katma değerini yükseltmek ve böylece kırsala dönüşü hedefliyoruz. Bu bir temenni olmanın ötesine geçebilecek bir projedir. Bu ürünün katma değeri, diğer konvansiyonel ürünlerle kıyaslandığında, bire 18 civarında artacak diye öngörüyoruz. Kurduğumuz iki tesiste bu aromatik bitkilerin yağını çıkartıp, kozmetik, ilaç ve takviye gıda sanayisinde kullanılmasını sağlıyoruz. Ticaret Odası ile Kocaeli’de yağ borsası kurulması için çalışmalarımız devam ediyor. Ürünler, ilaç ve kozmetik sektöründe kullanıldığında, daha çok katma değer getirecektir. Çiftçimizin gerçekleştirme imkanı olmayan bir faaliyeti belediyemizin destekleri ile sürdürme imkanı bulduk. Bundan sonraki safhada, burası serpildikçe, ekili alan arttıkça özel sektörde bu alana kayacak.” şeklinde konuştu.

“ÖZEL SEKTÖR İLGİ GÖSTERİYOR”

Büyükakın, bazı özel sektör kuruluşlarının Büyükşehir’in tesislerini gezdiğini ve benzerini yapmak için çalışmalar yaptıklarını belirterek, “Özellikle kozmetik ve ilaç endüstrisinde faaliyet gösteren firmaların da alana ilgisi başladı. Biberiye, tıbbi nane ve oğul otunu, kozmetik ve ilaç sanayisinde kullanan firmalar bizimle iletişime geçti. 6 milyar dolarlık ve dünya pazarı bu. Türkiye olarak bu alanda pazar payımızın artırılması lazım ve biz de elimizden geldiği kadar buna katkı sunmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.” ifadelerini kullandı.

“KADIN İSTİHDAMINDA ARTIŞ OLDU”

Biberiye hasadı yapan kadın çalışanların mutlu ve memnun olduklarını vurgulayan Başkan Büyükakın, şunları kaydetti: “Projemiz ile ayrıca kadın istihdamına katkı sunmayı hedefliyoruz. Kadınların ev ekonomilerine katkı tarafı var. Yaklaşık 60’a yakın kadın çiftçimiz TABİP kapsamında bizimle çalışıyor. Özel sektörün çalıştırdıklarıyla birlikte 300’ün üzerinde kadın çalışan var. Bu sadece biberiye yetiştirmekte sınırlı değil. Ülkemizin gıda güvenliği stratejisine yönelik atılan adımlardan, projelerden bir tanesidir. İnşallah, hem Kocaeli’de daha sonra diğer illerde ve Türkiye’ye büyük katkılar sağlayacak bir proje. Hem çiftçimizin yüzü gülecek, hem de gıda güvenliği açısından da çok sağlıklı adımlar atılmış olacak.”

TIBBİ AROMATİK BİTKİLER DİSTİLASYON MERKEZİ ÜRETİME BAŞLADI

Kocaeli Büyükşehir Belediyesince, “Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Projesi” (TABİP) kapsamında geçen yıl temeli atılan ve tamamlanarak faaliyete geçen Türkiye’nin ise en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin tanıtımı, Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın ve protokolün katılımıyla yapıldı.

DİSTİLASYON MERKEZİ 5 BÖLÜMDEN OLUŞUYOR

Başiskele ilçesi Kullar Sebze ve Meyve Hali’nin yanında yapımı tamamlandı. Distilasyon merkezi, 42 dönüm alan içinde 2 bin 860 metrekare ana tesis kapalı alanı, 1000 metrekare üstü ön kurutma kapalı alanı, 777 metrekare idari bina alanı, 181 metrekare kazan dairesi ve 175 metrekare açık havuz olmak üzere toplam 4 bin metrekare büyüklüğünde alanda Kocaeli çiftçisine hizmet verilecek. Kocaeli içinde önemli bir kazanç kapısı olacak distilasyon tesisi, ana tesis binası, idari bina, ön kurutma dairesi binası, kazan dairesi binası ve açık havuz sistemi olmak üzere 5 bölümden oluşuyor.

UÇUCU YAĞLARDAN İLAÇ, KOZMETİK, TAKVİYE GIDA KULLANILACAK

Büyükşehir Belediyesi tarafından 2020’de hayata geçirilen TABİP kapsamında, Başiskele ilçesinde 42 dönüm alanda kurulan ve yaklaşık 25 milyon TL’ye mal olan Türkiye'nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinde, yetiştirilen demostrasyon bitkilerden, su buharı yöntemi ile uçucu yağlar elde ediliyor. Distilasyon (damıtma) tesisinde elde edilen katma değeri yüksek ürünler ilaç, kozmetik ve takviye gıda sektöründe kullanılıyor.

TÜRKİYE’NİN İHRACATINA KATKI SAĞLAYACAK
Dünyada milyarlarca dolarlık hacme sahip tıbbi ve aromatik bitkiler pazarı, Kocaeli için de önemli bir kazanç kapısı olacak. Kocaeli’de üretilen tıbbi ve aromatik bitkiler iç piyasanın yanı sıra Türkiye’nin bu alandaki ihracatına da katkı sağlayacak. Tesiste demostrasyon bitki yetiştirilerek, su buharı yöntemi ile elde edilen katma değeri yüksek uçucu yağlar, ilaç, takviye gıda ve kozmetik sektöründe kullanılacak. Kocaeli çiftçisine büyük oranda ekonomik girdinin sağlanacağı tesis, Türkiye’ye bir nevi ilaç olacak.

SEKAPARK A.Ş İŞLETECEK
İlk etapta 6 tankta günlük ortalama 18.000 kilogram ürün işleme kapasiteli tesiste, ilerleyen zamanlarda tank sayısının 24’e, ürün işleme kapasitesinin de günlük 72.000 kilograma  çıkarılması planlanıyor. Sekapark A.Ş. tarafından işletilecek distilasyon tesisi, tıbbi aromatik bitki çeşitlerinin AR-GE ve deneme üretimi çalışmalarını yapacak. Distilasyon tesisi aynı zamanda çiftçi eğitim merkezi olarak da faaliyet gösterecek. Daha önce, Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK iş birliği ile Gebze’deki Marmara Araştırma Merkezi’nde (MAM) bu proje dahilinde Süperkritik Ekstraksiyon Tesisi kurularak, işletmeye alınmıştı.

TESİSİN TANITIMI YAPILDI

Yapımı tamamlanarak üretime başlayan Türkiye’nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin tanıtım yapıldı. Törene, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın, AK Parti Kocaeli Milletvekili İlyas Şeker, Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Balamir Gündoğdu, AK Parti İl Başkanı Mehmet Ellibeş, İl Tarım Ve Orman Müdürü Yüksel Çil, Sekapark A.Ş Genel Müdürü Bayram Karakuş, Türkiye Muhtarlar Derneği Kocaeli Şube Başkanı Mustafa Ersoy, muhtarlar, çiftçiler ve vatandaşlar katıldı.

“HERKES BİR HİKAYE ANLATIYOR”

Törende konuşan Başkan Büyükakın, tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenip, uçucu yağ elde edildiği distilasyon merkezinin Türkiye’nin en büyük tesisi olduğunu söyledi. Büyükşehir olarak tarımsal kalkınmaya ve çiftçilerin gelir düzeyini artıramaya yönelik çok sayıda projeyi hayata geçirdiklerini belirten Büyükakın, “Herkes bir hikaye anlatıyor, herkes bir güzelleme yapıyor, ‘hadi gel köyümüze geri dönelim’ türküsünü söylüyor. Kimisi süt dağıtacağını, inek vereceğini ve oradan süt alıp bedava dağıtacağını söylüyor. Birisi beş dönüm tarlanın içinde bir şeyler ekiyor, sanki Türkiye’nin tarım meselelerini çözmüş gibi takdim ediyor. Bunların hiçbiri gerçek değil. Ayağı yere basmayan işler. Maalesef popülizm zamanımızın en büyük dertlerinden bir tanesi oldu. O konuda da bir pandemi yaşanıyor. Hayırlı bir iş yapalım dedik ama yaptığımız bu iş yalan olmasın, göz boyama olmasın, kandırmayalım insanlarımızı ve ham bir hayalin peşinden koşturmayalım. Devlet yönetimi, belediye yönetimi ciddiyet ister. Milletin parasını harcıyorsunuz, millete umut oluyorsunuz, milletin umutlarıyla oynamamak lazım.” değerlendirmesinde bulundu.

“AYNI TOPRAKTA DAHA FAZLA İNSANIN GEÇİNEBİLMESİ LAZIM”

TABİP projesinin önceden çok iyi düşünülüp, planlandığını anlatan Büyükakın, “Öyle bir proje ürettik ki, bir ayağı tarlada bir ayağı üniversitede, diğer aya TÜBİTAK MAM’da bir ayağı belediyede, bir ayağı tarım müdürlüğünde. Bir tarafında muhtarlarımız var, öbür tarafında tarım kredi kooperatifleri, diğer yanında çiftçiler var. Çiftçi köyde kalsın, yaşasın istiyorsanız, çözmeniz gereken meselelerden sadece bir tanesi, yapmış olduğu çiftçilik faaliyetinin bilimsel standardını yükseltmektir. Yani arkada bilimsel bir akıl, onların yaptığı işin standardını yükseltmeli. İkinci konu, katma değeri yüksek olmalı. Aynı toprakta daha fazla insanın geçinebilmesi için kazancın artması lazım. Mesela buğday ektiğimizde, kilogramı başına 1 TL kazanıyorsa, aromatik bitki yetiştiriciliğinde bu 18 TL’ye çıkıyor. Katma değeri bire 18’e çıkarırsınız, çiftçilerimiz kırsala, köyüne döner. Aksi halde sadece temennide bulunmuş olursunuz.” şeklinde konuştu.

“PROJEMİZ TÜRKİYE’YE ÖRNEK OLACAK”

Kurdukları Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin, Türkiye’de bir başka eşinin olmadığını, bu teknolojiyi bu şekliyle kullanan başka bir yerin bulunmadığını vurguladı. Büyükakın,“Bu projemiz Türkiye’ye örnek olacak. Daha şimdiden bir çok belediyeden gelip görmeye başladılar. Özel sektörden de gelip inceliyorlar. Biz bunu nasıl yaparız diye araştırmaya başladılar. Büyükşehir olarak çiftçimizin katma değerini yükseltmek istiyoruz. Üreticimize satın alma garantisi verdik. Bunun için Sekapark AŞ’yi kurduk. Projemizi Sekapark AŞ yürütüyor. Tarladan raflardaki ürüne kadar uçtan uca bir proje bu. Tarladaki çiftçimiz hak ediş usulüne göre çalışıyor. Üretimin ve alın terinin karşılığında çiftçimiz iyi şekilde alıyor. Belediyenin parasını saçmıyoruz, emeğinin karşılığını veriyoruz. Aromatik bitkilerin yağını çıkarıyoruz, böyle olunca katma değeri de artıyor. İlaç endüstrisi bunu istiyor.”

“6 MİLYAR DOLARLIK PAZARIN İÇİNDE OLMALIYIZ”

Tıbbi ve aromatikle ilgili dünya piyasasında 6 milyar dolarlık bir hacme sahip olduğunu bilgisini veren Başkan Büyükakın, Türkiye’nin bu alanda 40 milyon doların üzerinde ihracat yaptığını, bir o kadar daha ithalatımızın olduğunu ifade ederek, “Endemik bitki çeşitliliği çok fazla bir coğrafyada yaşıyoruz. Dünyada toplam 21 bin çeşit aromatik bitki çeşidi var. Bunun 12 bini Anadolu coğrafyasında. 12 bin çeşidin olduğu bir coğrafyada, 6 milyar dolarlık pazarın içinde 40 milyon dolar ihracat ve ithalat yok demektir. Var olmamız lazım. Biberiyeyi normal olarak sattığımızda kilogramı 2 dolara geliyor. Yağ olarak elde ettiğimizde bu 100 dolar ediyor. Bu yaptığımız tesis, bugünün fiyatıyla 50 milyon TL’ye mal oldu. Bunu çiftçinin yapma şansı yok. Yağ borsasının Kocaeli’de kurulması için çalışmalar yapıyoruz. Bu da ciddi bir kazanç olacak. Bu yağlarla ilaç yapılacak, kozmetik ürünlerde kullanılacak. Büyükşehir olarak aromatik bitkilerden şampuan yapıyoruz, adı Ormanya, diş macunu, ağız gargarası üretiyoruz. Daha işin başındayız. Bu ürünlerin sayısı artacak ama bundan daha kıymetli olan bir süre sonra özel sektördeki firmalar da bu alana girmeye başlayacak.” diye konuştu.

“DESTEKLERİMİZ 250 MİLYON TL OLACAK”

Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, kırsal kalkınmaya destek olmak ve çiftçilerin gelir düzeyini artırmak için üreticilere gübre, tohum, mazot, modern sera, fide gibi çok sayıda destekler verdiklerini dile getirerek, “Çiftçilerimize verdiğimiz destekler şu ana kadar 140 milyon TL’yi buldu. Önümüzdeki sezon vereceğimiz desteklerle birlikte bu rakam yaklaşık 250 milyon TL. Ulaşacak.” dedi.

“ŞANSLIYIZ, CUHURBAŞKANIMIZ GİBİ BİR LİDERİMİZ VAR”

Küresel ısınmanın yarattığı olumsuz iklim koşulları nedeniyle tarımsal faaliyetlerdeki olumsuzlukları, Ukrayna - Rusya savaşıyla daha çok fark edildiğini aktaran Büyükakın, “Gıda meselesi bir ulusal güvenlik meselesidir. Eğer gerektiği zaman tarımsal faaliyetini kendi kendine yetecek seviyelerde yapamaz hale gelirseniz, ‘tahıl koridoru açılsın’ diye uğraşırsınız. Allah’tan çok şanslıyız. Sayın Cumhurbaşkanımız gibi bir liderimiz var. Hem bizi kurtarıyor, hem Avrupa’yı kurtarıyor. Şimdi de diyor ki, ‘hep zenginlere gidiyor bu tahıl, biraz da fakirlere gitsin. Burada bir haksızlık var.’ diyor. Onun da önünü açacak inşallah.” ifadelerini kullandı.

“EKİLİ TARIM ARAZİLERİMİZ 70 BİN HEKTARA ÇIKTI”

Ekilmeyen toprağımız kalmasın diye tarıma destek verdiklerini belirten Büyükakın, konuşmasın da “Hükümetimizin verdiği desteklerle birlikte 2010 yılında Kocaeli’de yaklaşık 40 bin hektar olan ekili arazi miktarı, bugün 70 bin hektarın üzerine çıktı. Daha da artması lazım. Kocaeli’nin 3505 kilometrekarelik toprağının yüzde 29’u tarımsal arazi. Dolayısıyla bizim tarımda daha yapacağımız çok işimiz var. Bu hem ülkemiz açısından hem de şehrimiz açısından çok önemli. Tesisimizin kentimize ve ülkemize hayırlı olmasını diliyorum.”

DAVETLİLERE TIBBİ AROMATİK YAĞ HEDİYE EDİLDİ

Büyükşehir Genel Sekreter Yardımcısı Hasan Aydınlık, TABİP ve tesis hakkında teknik bilgiler içeren bir sunum yaptı. AK Parti Kocaeli Milletvekili İlyas Şeker ise kısa bir konuşma yaparak, Büyükşehir Belediyesinin hayata geçirdiği projelerle Türkiye’ye örnek olduğunu vurguladı. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Bekir Faruk Erden de böyle güzel bir tesis kazandırdığı için Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın’a teşekkür etti. Konuşmaların ardından Başkan Büyükakın ve protokol üyeleri tesiste incelemelerde bulundu. Ürünlerden uçucu yağ elde edildiği aşamaları gören davetliler, yetkililerden işleyişle ilgili bilgi aldı. Katılanlara, tıbbi ve aromatik bitkilerden elde edilen ürünler hediye edildi.