Oturduğunuz Binadan Şüphelenenler! Deprem Riski Analizi Nasıl Yaptırılır?

Kahramanmaraş’ta yaşanan, 10 ilde birden hissedilen, yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği, binlerce vatandaşın yaralandığı 7.7 büyüklüğündeki deprem bir kez daha acı gerçeği ortaya koydu. Depremin ardından ilk akla gelenlerden biri de yaşadığım bina güvenli mi değil mi? sorusu. Çünkü öldüren deprem değil çürük binaların olduğu gerçeği bir kez daha gün yüzüne çıktı. Uzmanlar özellikle olası İstanbul depremi nedeniyle vatandaşlara herhangi bir şüphe durumunda binanın bodrum katındaki kolon ve kirişlerin mutlaka kontrol edilmesi gerektiğini belirtiyorlar. Ayrıca uzmanlar 1998 öncesi yapılan tüm binalarda çok dikkatli olunması gerektiğini konusunda uyarıyor. Binalarda riskli bir durumla karşılaşıldığında DASK ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerine başvurulması gerekiyor. Birçok kişinin binalarında hasar veya risk bulunması halinde ne yapması gerektiğini bilmiyor. Peki oturduğu binadan şüphe duyan ne yapmalı, binada olan hasara karşı nereye başvurmalı? Detaylar haberimizde:

OTURDUĞU BİNADAN ŞÜPHE DUYAN NE YAPMALI?

• Eski bina dezavantaj:

Uzmanlara göre; Binanın yaşı, kaç yıllık olduğu çok önemlidir. Özellikle Yalova'da yaşanan 99 depremini görmüş binalarda daha sık hasar görüldüğü ifade ediliyor. Binalarda en çok dikkat edilmesi gereken binanın taşıyıcı sistemi kolon, kiriş en kritik yapılardır. Yaşanan deprem sonrası kolon ve kirişlerde hasar meydana gelip gelmedi mutlaka kontrol edilmelidir. Ayrıca yapılan araştırmalara göre sadece deprem nedeniyle değil, binanın eskimesinden dolayı da hasarlar oluşabilir.

• Analiz yaptırmak çok önemli:

Binalarında hasar olduğunu düşünen vatandaşlar mutlaka binalardaki bodrum katlardaki kolon ve kirişlere detaylı bir şekilde analiz yaptırmak gerekiyor. Eski binalarda pas payı dediğimiz yerlerde dökülmeler meydana geliyor ve demirler ortaya çıkıyor. Bu demirlerin paslanma durumuna, incelmesine bakılabilir. Kolon ve kirişlerdeki çatlakların kontrol edilmesi gerekir.  Çünkü dairelerin içinde odalarda yapılan boya, badana gibi çalışmalar olduğu için hasarlar çok fazla belli olmayabiliyor. 

Şüphelenilen bir durum söz konusu ise DASK tarafından hasar tespit çalışması yapılmasını isteyebilirsiniz. Eğer çok daha fazla endişesi varsa Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın yetkilendirdiği kurumlar tarafından riskli yapı tespiti yapılabilir. İki çeşit tespit çalışması var. Bunlardan ilki hasar tespit çalışması. Hasar tespiti DASK tarafından yapılan ve özellikle deprem kaynaklı hasarların incelenmesidir. Binanın az, orta veya ağır hasarlı olup olmadığın tespit edilir. Riskli yapı tespiti ise çok daha kapsamlıdır. Özellikle bodrum kattaki kolon ve kirişlerdeki demirler ortaya çıktıysa, beton elinizle tuttuğunuzda parçalanıyorsa riskli yapı tespiti yapılması gerektiği ifade ediliyor. Duvardaki çatlağın ne kadar derinlikte olduğu çok önemlidir. Ayıca öte yandan DASK ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinin ilk olarak 'çatlak ölçer' ve yapıdaki donatı yerlerini tespit eden 'paşometre' ile ilk tespitler yapılmaktadır. Bir bıçak ya da çubuk yardımıyla o çatlağın ne kadar derinliğe ulaştığına bakılmalıdır. Eğer çatlakta uzun bir derinlik varsa yani 5-10 santim arasındaysa kolonun içerisine kadar gidebilir ve bu risk oluşturur. Bu tip durumlarda riskli yapı analizi yaptırmak gerekiyor.

• Risk tespiti nasıl yaptırılır?

Bina risk tespiti yaptırmak için kat sahiplerinden birinin veya kanuni temsilcisinin müracaatı ile de tespit yapılabiliyor. Riskli binaların tespiti için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış kurum ve kuruluşlara tapu ve kimlik fotokopisi ile başvurabilirsiniz.

Lisanslı kurum ve kuruluşları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’nden öğrenebilirsiniz.

Tespit başvurusundan sonra lisanslı kurum ve kuruluşlar, belli bir ücret karşılığında bina risk raporu hazırlıyor. Bu rapor, 7 gün içinde belediyeye gönderiliyor.

İnceleme sonucunda riskli olduğu belirlenen binalar, 10 iş günü içinde Altyapı Kentsel Dönüşüm İl Müdürlüğü’ne ve Tapu Müdürlüğü’ne yazılı olarak bildiriliyor. Binaya ‘riskli yapı’ şerhi işleniyor ve ev sahiplerine tebligat gönderiliyor.

• Risk tespiti için nereye başvurulacak?

Riskli bina ihbarı için Bakanlık tarafından bir telefon hattı kurulmuştur. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı-Tapu Kadastro Çağrı Merkezi ALO 181'e konu hakkında her türlü görüşü iletebilirsiniz.

Eviniz riskli çıkarsa ne olacak?

Belediyenin yaptığı çalışmalar sonrasında oturduğunuz bina 'riskli bina' olarak belirlendiyse 15 gün içerisinde bu duruma itiraz etme hakkınız bulunuyor. Yapılan incelemeler sonrasında bina riskli değilse koyulan şerh kaldırılıyor. Öte yandan binanın güçlendirilmesi mümkünse 60 gün içerisinde hak sahiplerine bu durum tebliğ ediliyor. Eğer bina için kesin yıkım kararı çıktıysa Bakanlık harekete geçerek yıkım işlemini tamamlıyor.

13 ADIMDA RİSKLİ BİNA TESPİTİ VE KENTSEL DÖNÜŞÜM

- Bakanlığa müraacat

- A.R.A.D.D. sisteminden veri girişi

- Teklif dosyasını inceleme (Sorumluluk, Bakanlık tarafından incelenir. Eğer uygun değilse, revize edilmek üzere iade edilir ya da ilgili makama resmi yazıyla iletilir)

- Teklif dosyasının Cumhurbaşkanlığına sunulması

- Resmi Gazete'de ilan edilmesi

- Projeyi yürütecek idarenin belirlenmesi (Eğer proje Bakanlık tarafından gerçekleşecek ise 6306 sayılı Kanun kapsamında Hazineye ait taşınmazların Bakanlığa tahsis işlemleri yapılacak. Eğer proje ilgili idare veya TOKİ'ye yetki devredilmesi tarafından gerçekleşecek ise Hazineye ait taşınmazlar idareye devredilecek.

- Kaynak tahsisi (Tahsis edilecek veya aktarılacak kaynak miktarına göre Makam Olur'u alınır ve ödemeye ilişkin Daire Başkanlığa iletiliyor)

- Planlama, projelendirme (Her tür ölçekteki plan ve projeler onanmak üzere Mekansal Planlama Genel Müdürlüğe iletilir)

- Uzlaşma (Bakanlıkça yürütülen uygulamalarda, proje bazında hak sahipler ile yapılacak sözleşme ve anlaşmaların şartları belirlenir, onaylanmak üzere Bakanlık Makamına sunulur)

- Tahliye ve yıkım

- Yapım süreci

- Kat irtifakı ve tapu işlemleri

- Kat mülkiyetinin Tesisi