Genellikle ileri yaşlarda başlar
Saça rengini veren iki tür melanin pigmenti vardır: Saçın koyuluğunu belirleyen ‘eumelanin' ile saçın kızıllık ve sarışınlık derecesini belirleyen ‘feomelanin'. Yaşımız ilerledikçe saç foliküllerindeki hücreler bu pigmentleri üretmemeye başlar. Bunun sonucu olarak saçlarda renk kaybı gözlenir. Saçımızın bir kısmı eski renginde bir kısmı ise renksiz olunca, özellikle koyu renk saçlılarda ortaya gri bir görüntü çıkar. Bu süreç hakkında kesin bir sonuç mevcut değildir. Bir araştırmada, saçı suni yollardan beyazlatmakta kullanılan kimyasalların doğal beyazlamada da devreye girdiği görülmüştür. Fareler üzerinde yapılan araştırmalarda şu sonuca varılmıştır: Melanin üreten hücreler hidrojen peroksit de üretiyor ve normalde bu katalaz adı verilen bir enzim tarafından parçalanır. Fakat yaş ilerledikçe bu enzim miktarı azalır ve hidrojen peroksit birikmesi melanin üretimini engeller.
0İşte diğer sebepleri
Yaşlanmanın yanı sıra kalıtımsal faktörler, yetersiz beslenme, uykusuzluk, hormonlar (örneğin tiroit hastalıkları) ve UV ışınları saç beyazlamasının önemli nedenleri arasındadır. Bunların dışında sigara ve alkol alışkanlığı, ani travma, bazı ilaçlar, hava kirliliği gibi nedenleri de vardır. Özellikle genetik faktörlerle birleşen stres 20'li yaşlarda saç beyazlamasının en önemli faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Stres, kaygı bozuklukları ve yaşanan ani travmalar birçok hastalıkta olduğu gibi saç beyazlamasının da önemli nedenlerinden biridir. Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu gelişen vitamin ve mineral eksiklikleri (özellikle kalsiyum ve B12 vitamini eksiklikleri) belirti olarak saç beyazlaması şeklinde karşımıza çıkabilir. Kozmetik bir sorun olarak gördüğümüz saçın beyazlaması aslında ciddi bir sağlık sorununun da habercisi olabilir. Bu durumun önüne geçebilmek için sağlıklı beslenmek, vitamin, mineral, hormon değerlerini kontrol ettirmek ve buna uygun beslenmek doğrusu olacaktır.
Bir gecede beyazlar mı?
Stres yüzünden saçın bir gecede beyazlayabildiği durumlar da vardır. Her ne kadar bilimsel olarak ispatlanmasa da tıpta ‘canities subita' olarak adlandırılan bu durumun vaka örnekleri mevcuttur. Kaptan Pilot Eric Moody, 1982'de Kuala Lumpur'dan Perth'e uçuş sırasında uçağın dört motorunun birden durduğunu, Cakarta havalimanına acil iniş yapmak zorunda kaldığını belirtmektedir. Bütün bu süreç boyunca korku belirtisi göstermeyen Moody'nin altı ay sonra saçlarının önce bir tutamı; bir yıl sonra ise bütün saçı beyazlaşmıştır. Benzer şeyler başka tarihsel karakterlerin de başına gelmiştir. Fransa kraliçesi Marie Antoinette'nin 37 yaşında giyotine gitmeden bir gece önce saçlarının beyazladığı söylenir. Hatta bu durum Marie Antoinette Sendromu olarak adlandırılmıştır. İngiliz avukat Thomas More'un da 1535'te idamından hemen önce saçlarının beyazladığı ileri sürülür.
Nasıl oluşur?
Nedeni tam olarak bilinmese de ani saç beyazlamasında en önemli nedenin stres olduğu belirtiliyor. Yani ani şok yaşayan insanlarda saç beyazlaması bununla bağlantılı olabilir. Kimi zaman beyaz saçlar bu süreçten etkilenmez. Yani şok durumunda saç dökülmesi meydana gelebilir. Dökülen saç da renkli saçlar olacağından beyaz saçlar kalır, tüm saç beyazlamış gibi görünür. Belki de bu durumda bağışıklık sisteminin karşı saldırıya geçtiği şey pigment üretme sistemidir. Bu yüzden saç köklerindeki melanositlerin siyah pigment üretemediği ve saçın kökten beyazladığı söylenebilir. Farelerde yapılan araştırmada, kronik stresin DNA'da hasara neden olan bir mekanizma yarattığını ve bunun da saç ağarmasına yol açabileceği tespit edilmiştir. Özetle nadiren de olsa ani saç beyzlamasına karşı yapılabilecek en iyi şey, yaşanan olumsuz durumları aşırı stres ve üzüntü yaşamadan atlatabilmek ve stresten uzak bir hayatı benimseyebilmektir.
