Şah damarı tıkanıklığı, boynun her iki tarafında bulunan ve halk arasında şah damarı olarak bilinen karotis arterlerin ileri derecede daralması ya da tıkanması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Şah damarları, beyne oksijenden zengin temiz kan taşımakla görevlidir. Şah damarı tıkanıklığı, beyne giden kan akışını azaltır veya tamamen durdurur. Bu durum, beyin hücrelerinin oksijen ve besin maddelerinden mahrum kalmasına ve sonuç olarak beyin hasarına neden olabilir.

Şah damarı tıkanıklığının en yaygın belirtisi, ani görme kaybıdır. Bu durum, genellikle tek gözde ve geçicidir. Diğer belirtiler arasında aşağıdakiler yer alır:

• Yüz, kol veya bacaklarda güçsüzlük veya uyuşma
• Konuşma bozukluğu
• Denge kaybı
• Baş ağrısı
• Yürümede zorluk

Şah damarı tıkanıklığı, genellikle aşağıdaki risk faktörleri olan kişilerde görülür:

• Yaş: Yaş ilerledikçe şah damarı tıkanıklığı riski artar.
• Sigara kullanımı: Sigara içmek, şah damarı tıkanıklığının en önemli risk faktörlerinden biridir.
• Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyon, şah damarı tıkanıklığının önemli bir risk faktörüdür.
• Kolesterol yüksekliği: Kolesterol yüksekliği, şah damarı tıkanıklığının önemli bir risk faktörüdür.
• Diyabet: Diyabet, şah damarı tıkanıklığının önemli bir risk faktörüdür.
• Aile öyküsü: Ailesinde şah damarı tıkanıklığı öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.

Şah damarı tıkanıklığının önlenmesi için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Sigara içmeyin.
• Kan basıncınızı kontrol altında tutun.
• Kolesterol seviyenizi kontrol altında tutun.
• Düzenli egzersiz yapın.
• Sağlıklı bir diyet yapın.
• Kilo verin.
• Stresi yönetin.

Şah damarı tıkanıklığı teşhisi, genellikle fizik muayene, kan testleri ve görüntüleme testleri ile yapılır. Fizik muayenede, doktorunuz boyun damarlarınızda herhangi bir anormallik olup olmadığını kontrol eder. Kan testleri, kan basıncınızı, kolesterol seviyenizi ve diğer risk faktörlerini değerlendirmek için kullanılır. Görüntüleme testleri, şah damarı darlığını veya tıkanıklığını tespit etmek için kullanılır.

Şah damarı tıkanıklığının tedavisi, darlığın veya tıkanıklığın derecesine bağlıdır. Hafif darlıklarda, genellikle ilaç tedavisi uygulanır. İlaçlar, kan basıncını düşürmeye, kolesterolü düşürmeye ve kan pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olur. Daha şiddetli darlıklarda veya tıkanmalarda, cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi müdahale, daralmış veya tıkanmış damarı açmak için yapılır.

Şah damarı tıkanıklığı, tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlara neden olabilir. En sık görülen sonuç, inmedir. İnme, beyin hücrelerinin oksijen ve besin maddelerinden mahrum kalmasına ve sonuç olarak beyin hasarına neden olan bir tıbbi acil durumdur. İnme, felç, konuşma bozukluğu, görme kaybı ve diğer nörolojik sorunlara neden olabilir.

Şah damarı tıkanıklığı riskini azaltmak için yukarıda belirtilen önlemleri almak önemlidir. Bu önlemler, inme riskini de azaltmaya yardımcı olacaktır.