Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “İstatistiklerle Yaşlılar 2024” raporunu yayımladı. Veriler, Türkiye’nin hızla yaşlanan bir nüfus yapısına doğru ilerlediğini ve yaşlı nüfusun ekonomik zorluklarla mücadele ettiğini ortaya koyuyor. 65 yaş ve üzeri nüfus son beş yılda yüzde 20,7 artarak 9 milyonu aşarken, her 4 yaşlıdan 1’i yoksulluk veya sosyal dışlanma riskiyle karşı karşıya. İşte çarpıcı detaylar...
Yaşlı Nüfus Rekor Kırdı
TÜİK’e göre, 2019’da 7 milyon 550 bin olan 65 yaş ve üzeri nüfus, 2024’te 9 milyon 112 bine yükseldi. Toplam nüfus içindeki payı ise yüzde 9,1’den yüzde 10,6’ya çıktı. Bu oran, Türkiye’nin “yaşlanan nüfus” eşiğini aştığını gösteriyor. Yaşlı nüfusun yüzde 44,6’sı erkek, yüzde 55,4’ü kadınlardan oluşuyor. Özellikle dul kalan yaşlı kadınların oranı, erkeklere kıyasla 4 kat daha yüksek.
Gelecekte Daha Yaşlı Bir Türkiye
Nüfus projeksiyonları, yaşlı nüfusun artmaya devam edeceğini öngörüyor. Mevcut demografik yapının sürmesi halinde, yaşlı nüfus oranı 2030’da yüzde 13,5, 2040’ta yüzde 17,9, 2060’ta yüzde 27’ye ulaşacak. Doğurganlık düşerse bu oran 2100’de yüzde 42,8’e kadar çıkabilir. Eğer doğurganlık artarsa bile 2100’de oran yüzde 28,2 olacak. Yani Türkiye, uzun vadede Japonya gibi yaşlı nüfus ağırlıklı bir ülke olma yolunda ilerliyor.
Ortanca Yaş ve Bağımlılık Artıyor
Nüfusun yaş ortalaması (ortanca yaş) 2019’da 32,4 iken 2024’te 34,4’e yükseldi. Erkeklerde 33,7, kadınlarda 35,2 olan bu rakam, 2060’ta 48’e, 2100’de 52,2’ye ulaşabilir. Çalışma çağındaki 100 kişiye düşen yaşlı sayısı (yaşlı bağımlılık oranı) ise 2019’da yüzde 13,4’ken 2024’te yüzde 15,5’e çıktı. Bu oran, 2060’ta yüzde 45,5’i bulabilir, yani her iki çalışana bir yaşlı düşecek.
Sinop “En Yaşlı” İl, Şırnak “En Genç”
Yaşlı nüfus oranı en yüksek il yüzde 20,8 ile Sinop olurken, Kastamonu (yüzde 20,2) ve Giresun (yüzde 19,1) onu takip etti. En düşük oran ise yüzde 3,7 ile Şırnak’ta. Hakkari (yüzde 4,3) ve Şanlıurfa (yüzde 4,4) da genç nüfuslarıyla dikkat çekiyor. Türkiye genelinde 60 ilde yaşlı nüfus oranı yüzde 10’u geçti.
Yaşam Süresi Uzuyor Ama...
Doğuşta beklenen yaşam süresi 77,3 yıl: Erkekler 74,7, kadınlar 80 yıl yaşıyor. 65 yaşına ulaşan bir kişinin ortalama 17,4 yıl daha yaşayacağı tahmin ediliyor (erkekler 15,7, kadınlar 19 yıl). Kadınlar, erkeklerden 3-5 yıl daha uzun ömürlü. Ancak bu uzun yaşam, ekonomik güvenceyle desteklenmiyor.
Yoksulluk Alarm Veriyor
2024’te toplam nüfusun yüzde 29,3’ü yoksulluk veya sosyal dışlanma riskiyle karşı karşıyayken, yaşlılarda bu oran yüzde 23,3. Yani her 4 yaşlıdan 1’i geçim zorluğu çekiyor. Yaşlı erkeklerde oran yüzde 22,3, kadınlarda ise yüzde 24,2. Dul kadınların durumu, bu riski daha da artırıyor.
İşgücü ve Tarım Ağırlığı
Yaşlıların işgücüne katılım oranı 2023’te yüzde 12,2’ye yükseldi (erkekler yüzde 20, kadınlar yüzde 6,1). İstihdam edilen yaşlıların yüzde 57,7’si tarımda, yüzde 32,1’i hizmet sektöründe çalışıyor. İşsizlik oranı ise yüzde 2,7 ile düşük.
Evde Bakım İhtiyacı Artıyor
2023’te yaşlıların yüzde 16,4’ünün evde bakım desteğine ihtiyacı var. Bu oran, kadınlarda yüzde 19,6, erkeklerde yüzde 12,3. 75 yaş ve üzeri grupta ise ihtiyaç yüzde 26,9’a çıkıyor.
Türkiye Dünyada 75. Sırada
Birleşmiş Milletler verilerine göre, dünya nüfusunun yüzde 10,2’si yaşlı. Monako (yüzde 36,2), Japonya (yüzde 29,8) ve İtalya (yüzde 24,6) ilk üçte. Türkiye, 194 ülke arasında 75. sırada yer alıyor.
Yaşlanan Türkiye’nin Geleceği Ne Olacak?
Doğurganlık azalıyor, yaşam süresi uzuyor ve yaşlı nüfus hızla artıyor. Ancak bu dönüşüm, yoksulluk ve sosyal dışlanma riskiyle gölgeleniyor. Uzmanlar, “Sosyal güvenlik ve bakım sistemleri güçlendirilmeli” uyarısında bulunuyor.