Sağlık Bakanlığı, resmi raporlarında uyuz belirtileri olan vatandaşların dikkatli olması konusunda uyarıda bulundu. Durum böyleyken, arama motorlarında uyuz nedir, uyuz belirtileri nelerdir, uyuz nasıl tedavi edilir diye sorulan araştırmaya
Uyuz hastalığı, uyuz böceğinin insan cildine ya da vücuduna sardırmasıdır. Cildin üst tabakasına nüfus ederek yumurtalarını bırakan uyuz böceği çok kısa sürede belirtilerini göstermeye başlar. Uyuz hastalığının (Skabies) en belirgin özellikleri arasında kaşıntı ve deri döküntüsüdür. İlk başta egzama ile karıştırılan uyuz hastalığı kış aylarında daha yaygın görmek mümkündür. Sağlık Bakanlığı son yaptığı açıklamada uyuz belirtilerinden herhangi biri ile karşılaşan vatandaşların vakit kaybetmeden mutlaka sağlık kuruluşuna gitmeleri gerektiği yönündedir. İnsandan insana buluşmanın görülebileceği uyuz hastalığı özellikle toplu taşıma kullananların dikkat etmesi gerekiyor. Parazitlik bir hastalık olan uyuz, toplu yaşam alanlarında daha çok kış aylarında yaygın görülüyor.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dermatoloji Kliniği İdari Eğitim Sorumlusu Prof. Dr. Selda Pelin Kartal, pandemide kapalı alanlarda geçirilen sürenin artması nedeniyle uyuz vakalarında yüzde 50 artış yaşandığını söyledi.
Uyuz hastalığının herkeste görülebileceğini belirten Kartal, “Bu, bulaş yöntemiyle geçen bir hastalık ve parazitin birine geçmesi için 15 ile 30 dakika temas olması gerekiyor. Uyuz, yaşam kalitesini çok bozar. Kişi bu yüzden çok fazla kaşınır.
Özellikle geceleri dayanılmaz bir kaşıntı yapar ve bu bir halk sağlığı problemidir; diğer insanlara da bulaşır, kendiliğinden geçmez. Diğer insanlara da bulaştığı için hızla hasta sayısı artar. El bileklerinde, vücutta, genital bölgede özellikle yoğunlaşan bir kaşıntı vardır. Bu parazitler deri altına girerler ve yumurtalarını bırakırlar. Tünel kazarlar ve oradan yaklaşık 2 ile 6 hafta sonra şikayetler görülmeye başlar” diye konuştu.
'Hominis' adlı akar türünün neden olduğu bir parazit hastalığı olan uyuzun özellikle el parmak araları, el bileği, koltuk altı, karın olmak üzere tüm vücutta yoğun kaşıntıya sebep olduğunu söyleyen Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, “Uyuzda gece artan kaşıntılar yaşanır. Bu yoğun kaşıntıya bağlı deride döküntü ve yaralar görülebilir. Genellikle hasta olan biriyle doğrudan ve yakın temas ile bulaşır. Kişiden kişiye bulaşması için genellikle en az 15-20 dakikalık bir direkt temas şart. Uyuzlu bir kişinin yatağında yatmak, giysilerini yıkamadan kullanmak ile de bulaşabilir” ifadelerini kullandı.
ORTAK ŞAL KULLANIMIYLA BİLE BULAŞABİLİR
Prof. Dr. Kutlubay, uyuzun insana zorunlu bir parazit olduğunu söyleyerek, ortak şal kullanımıyla geçme ihtimalinin olduğunu vurguladı.
“Uyuz akarları, dış ortamda en fazla 3-4 gün canlı kalabilir. Havalandırmakla uyuz paraziti hemen ölmez. Bu tür kıyafetler ya 60 derecede yıkanmalı ya da ağzı kapalı bir poşette 7 gün bekletilmeli. Ancak bu şekilde parazitler ölebilir.”
Prof. Dr. Akdeniz, uyuzun temel olarak yakın deri teması ile bulaşacağını vurgulayarak, aynı yatağı paylaşma veya uyuz olan birinin yatağında uyumak, daha az sıklıkta ortak kullanılan giysi ve havlularla bulaşabileceğine dikkat çekti.
“Cinsel temas ile uyuzun bulaşmasına da sık rastlanır. Ancak örneğin uyuz paraziti taşıyan biriyle kısa süreli kolumuzun temas etmesi ile uyuz bulaşması pek olası değil, daha uzun süreli temaslar gerekir. Ancak çok parazitli uyuz tiplerinden biri olan Norveç uyuzunda kısa süreli temaslar bile bulaşmasına neden olabilir.”
UYUZ HASTALIĞININ YAYGIN GÖRÜLEN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Uyuz akarı ciltte tüneller açarak yaklaşık 10-15 yumurtasını bırakır. Bunun 2 veya 6 hafta sonrasında özellikle de geceleri şiddetli kaşıntı ve cilt üzerindeki sivilce benzeri kabarcıklardır. Kaşıntı ve döküntülerin her biri vücudun çoğunu etkileyebilir ya da bilek, dirsek, koltuk altlığı, parmaklar, meme başı, penis, bel gibi bölgelerle sınırlı olabilir.
5 ile 10 yaş arası çocuklarda ya da bebeklerde baş, yüz, boyun, avuç içleri ve ayak tabanlarına yerleşebilir. Döküntü ayrıca küçük kabarcıkları (veziküller) ve pulları içerebilir. Bu yerleri kaşımak ciltte yara oluşmasına neden olabilir ve bazen bu yaralar bakteriler tarafından enfekte olurlar. Bu yüzden egzama gibi sorunlarla karıştırılabiliyor.
UYUZ KİMLERDE GÖRÜLÜR? NASIL BULAŞIR?
Kadın ve erkek her iki cinste ve her yaş grubunda tüm etnik gruplarda, tüm sosyoekonomik düzeylerde görülebilir. Özellikle bakım evleri, yurtlar gibi toplu yaşanan kalabalık yerlerde görülme ihtimali daha fazladır. Vücut savunma mekanizması iyi olmayan kişilerde ağır bir seyir gösterebilir.
Uyuz hastalığının nasıl bulaşacağını merak ediyorsanız; Hastalık genellikle uyuz olan biriyle doğrudan ve uzun süreli yakın teması ile yayılır. Tokalaşma ya da kısa süreli sarılarak genellikle uyuz bulaşmaz. Hastalık, eşler arasında ve aile üyelerine kolayca yayılır. Uyuz hastalığı teşhisi konulan kişilerin kesinlikle kıyafetlerini, havlularını ve nevresimlerini hatta tokalarını bile kesinlikle kullanılmamalıdır.
UYUZ HASTALIĞI NASIL GEÇER?
Geceleri artan bir kaşıntınız varsa mutlaka bir uzmana başvurmanız gerekir. Kişiye göre 8-10 saat arasında tedavi edilebilen uyuz hastalığını evdeki yöntemlerle de geçirmeniz mümkündür.
