Haber: ÇİĞDEM HACIFAZLIOĞLU
Rize mimarisinin önemli simgelerinden biri olan serenderler yok olmanın eşiğinde.Tarihi yüzyıllar öncesine dayanan ve özellikle köylerde yer alan evlerin neredeyse tamamının bahçesinde tahılların saklama alanı olarak inşaa edilen serenderlere artık köylerde çok az rastlanıyor.
Kendine özgü yapısıyla son yıllarda dikkatleri üzerine çeken serender farklı kentlerden ve yurt dışından talep edilince yerinden sökülerek Rize dışına nakliye ediliyor. Kırsal yerleşimin tamamen şehre inmesi ve modern saklama koşullarının gelişmesiyle birlikte artık ihtiyaç duyulmayan serender bakımsızlıktan çürümeye yüz tutuyor ve yıkılarak sobada yakılıyor. Bugün Rize'de ki serenderlerin yüzde 70'inin yıkıldığı söyleniyor.
TURİSTİK YAPIYA DÖNÜŞTÜ
Tayland mimarisi bungalow tipi evler yörede hakim olmaya başlarken Karadeniz'in mühendislik becerisi serender, koruma altına alınan bölgelerde ve sit alanlarda yaşatılmaya çalışılıyor. Turistik alanlarda görsel olarak sergilenen serender artık turistik yapıya dönüştü. Kırsala doğru çıktıkça serenderin amacına uygun kullanıldığı görünüyor ancak sayıları 10 yıl öncesine göre oldukça azaldığı ifade ediliyor. Yerine göre 7 metreyi bulan serenderler şimdilerde 15 santimlik maket şeklinde mağazalarda satılıyor.
SERENDER NEDİR
Serender, dört direk üzerine oturtulmuş bir tür odadır.Yerden yüksekliği yaklaşık 5-7 metredir. Genellikle kare şeklinde tasarlanmıştır.Yapımında ahşap dışında herhangi bir malzeme kullanılmaz.Genellikle yiyeceklerin saklanması ve mısır kurutma işleminin gerçekleştirilmesi için kullanılmak maksadıyla yapılmışlardır. Yerden yüksek olması ürünlerin haşerelerden ve yaban hayvanlarından korunmasını sağlar. Serendere seyyar bir merdiven ile çıkılır ve inilir. Bu direklerin yukarı kısmına teneke çakılarak kaplanması veya tahtadan dört tekerlek konulması vasıtasıyla yapıya fare ve çeşitli böceklerin ulaşması engellenir.
