Türkiye’nin en şirin illerinden birini tanımaya ne dersiniz? Yolunuz Anadolu’nun bu efsunlu topraklarına düşerse göze, gönle, damağa, yüreklere hitap eden bu güzel şehri çok seveceğinizden emin olabilirsiniz.
Bayburt, Doğu Anadolu Bölgesi ile Karadeniz Bölgesi’nin birbirine bağlandığı Erzurum ve Trabzon arasındaki İpek Yolu üzerinde yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi sınırları içerisinde yer alan şehrin güneyinde Erzincan, kuzeyinde Trabzon, batısında Gümüşhane, doğusunda Erzurum, kuzeydoğusunda ise Rize illerimiz yer almaktadır. Bu açıdan Bayburt, Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgesinde bir kavşak noktası olarak öne çıkmaktadır.
Tarihi oldukça eskilere dayanan bu şehirde kendinizi tarihten bir geçitten geçmişçesine huzurlu hissedebilirsiniz. Tarihte birçok farklı kültür ve medeniyete ev sahipliği yapan Bayburt şehri, İpek Yolu üzerinde bulunması sebebiyle tarih boyunca kültürel etkileşim de yaşamıştır. Hem diğer Anadolu şehirleriyle hem de tüccarların geldiği diğer ülkelerle arasında etkileşim yaşanmıştır.
M.Ö. 3000 yıllarında Azziler tarafından kurulan şehir, birçok uygarlığa da ev sahipliği yapmıştır. İsminin nereden geldiği hakkında net bir bilgi olmamasına rağmen bugünkü haline benzer Paypert, Baberd, Babirt, Baiburt gibi isimlerin geçmişte bazı kaynaklarda yer aldığı görülmüştür. Evliya Çelebi ise, zengin anlamındaki bay ve belde anlamındaki yurt kelimelerinden Bayburt isminin türediğini ifade etmektedir.
Halkın çoğunluğu tarım ve hayvancılık ile geçimini sağlamaktadır. Diğer ekonomi kolları henüz istenilen seviyede gelişmemiştir.
Şehirde ayrıca bakır ve taş işlemeciliği, kilim ve ehram dokumacılığı da önemli el sanatlarındandır. Bu açıdan Bayburt, geleneksel sanat faaliyetleri açısından kritik bir yere sahiptir. Anadolu kültürünü buram buram hissedeceğiniz bu el sanatlarının sizleri de büyüleyeceğinden emin olabilirsiniz.
Cumhuriyetin ilk zamanları Erzurum’a bağlı olan Bayburt, daha sonrasında Gümüşhane’ye bağlanmış, 1989 yılında ise il olmuştur.
Bayburt, kışları genelde soğuk ve yağışlı, yazları ise kurak ve sıcak bir yapıya sahiptir.
Doğu Karadeniz iklimi ve Doğu Anadolu iklimi arasında kalan bir geçiş iklimine sahiptir.
Bu durumdan dolayı Bayburt ilini gezip dolaşmak için en uygun zamanlar bahar aylarıdır. Bahar aylarında mis gibi açan çiçek kokuları, yeşilin her tonunun görülebileceği bir cennet oluşturur bu ilimizde.
Kış aylarında Bayburt’a gelmek isterseniz kar yağışlarına karşı önlemlerini almalısınız. Yine bu dönemde özellikle dağlık bölgelere gitmede sıkıntı yaşayabilirsiniz.
Bayburt’a karayolu ile gelmek isteyenler çeşitli bölgelerden hareket eden otobüslerle ya da hususi araçlarıyla kolaylıkla ulaşımlarını sağlayabilmektedir.
Havayolunu tercih eden ziyaretçiler ise şehre 50 km uzaklıkta, Erzurum’da bulunan havalimanından da hava yolu ile kente ulaşılabilmektedir.
Şehir içi ulaşım için otobüs, dolmuş, minibüs gibi toplu taşıma araçlarını tercih edebileceğiniz gibi ticari taksileri de kullanabilirsiniz. Şehir merkezine uzak yerleşimler için de araç kiralamak sizin için bir alternatif olabilir.
Bayburt’a düzenlediğiniz bir gezi planında mutlaka görmeniz gereken yerlerden biri olan Aydıntepe Yer Altı Şehri, Aydıntepe ilçesinde yer almaktadır.
Yüzeyden başka yapı malzemesi kullanılmadan ana kayaya oyulmuş iç içe odalardan oluşmuştur.
2 – 2,5 m yükseklikte tonoz örtülü galeriler bulunmaktadır. Bu galeri odalarını aydınlatmak için konik biçiminde delikler açıldığını görünce bu yapıdaki mimariye hayran olacaksınız.
Bu ilginç yeraltı şehri hakkında hala çalışmalar devam etmektedir. Ancak bu ilginç yapı hakkında iki görüş mevcuttur: İlk görüşe göre bu yer altı şehrinin “Halde” şehrine ait olduğu, eski ismi “Hart” olan şehrin adının da buradan geldiği görüşüdür. Diğer görüşe göre ise Erken Hıristiyanlık döneminde Romalılar tarafından kovulan ilk Hıristiyanların bu bölgeye sığındıkları ve bu yer altı şehrini sığınak gibi kullandıkları görüşüdür.
Her iki görüşten hangisi doğrudur bilemeyiz ama buraya gelen ziyaretçilerin çok etkilendikleri konusunda eminiz. Aydıntepe Yer Altı Şehri sizleri efsunlu bir tarih yolculuğunda ağırlamak için bekliyor.
Uluslararası yarışların düzenlendiği, dünyanın en derin ve en süratli nehri kabul edilen Çoruh Nehri mayıs ve haziran ayları arasında enfes yarışlara ev sahipliği yapmaktadır.
1993 yılında da Dünya Rafting Şampiyonasına ev sahipliği yapmıştır. Nehrin çevresinde birçok su sporu etkinliğine katılabilirsiniz.
Yeşilin her tonunun ve doğanın burcu burcu kokularının etrafınızı çepeçevre sardığı hem adrenalin hem huzuru bir arada yaşayabileceğiniz Çoruh Nehri sizleri çok mutlu edeceğinden emin olabilirsiniz.
Maceralarla dolu bir gün için gezi planınıza Çoruh Nehrini eklemeyi unutmayın.
Bayburt’ta sanata doyacağınız enfes bir müze olarak karşınıza Baksı Müzesi gelmektedir.
2014 yılı Avrupa Konseyi Müze Ödülünü alan bu enteresan müze,40 dönümlük arazide kurulmuştur.
Çağdaş sanat ile geleneksel sanatı buluşturan, sergi salonları, kütüphane, atölyelerden oluşan bu müze, Bayburtlu sanatçı Hüsamettin Koçan’ın önderliğinde kurulmuş.
Baksı ismi ise hem orada bulunan Bayraktar köyünün eski adının Baksı olmasından hem de Şamanizm’de “şifacı, koruyucu” anlamına gelmesinden dolayı tercih edilmiştir.
Avrupa’da bir müzeyi geziyormuşçasına hissedeceğiniz Baksı müzesi siz ziyaretçilerini bekliyor.
Dede Korkut Hikâyelerinde ihtişamı ile bahsedilen Bayburt Kalesi yalçın kayalar üzerine kurulan ve kim tarafından yapıldığı belli olmayan bir yapıdır.
Görür görmez mimarisine hayran olacağınız bu eşsiz kale Roma, Ermeni, Bizans, Arap ve Kommenos hâkimiyetlerinde kalmıştır.
Dış yüzeyindeki firuze renkli çinilerden dolayı “Çinimaçin” adı da verilen kalenin çinileri savaşlar ve saldırılar sebebiyle oluşan tahribattan dolayı günümüze ne yazık ki ulaşmamıştır.
1924 yılında yapımı Almanya’dan getirilen mekanik parçalarla, yerli ustalarca tamamlanmış Bayburt Saat Kulesi, 21 metre yüksekliktedir.
Şerefe kısmına çıkmak için de 41 basamaktan oluşan merdiven kullanılmaktadır.
Anılarınızda Bayburt Saat Kulesine de yer vermeyi unutmayın.
Çımağıl Mağarası, doğa turizmi yapmak isteyenler için kendine has doğal güzellik ve renkleriyle oldukça ilgi çekmektedir.
Merkeze 35 km uzaklıkta olan mağarada sarkıtlar, dikitler, travertenler, su birikintileri ve farklı bitki çeşitleri keşfedilmeyi bekliyor.
Yapımının 9. yüzyıl ortalarına dayandığı düşünülen kümbet, daire şeklinde olup, kesme taşların üst üste dizilmesi ile inşa edilmiştir.
Yapılan yenileme çalışmalarıyla artık eski özelliğini yansıtmayan kümbete Ali Baba ve Korkut Ata Kümbeti de denmektedir.
Kümbet merkeze bağlı Yıldırım köyünde yer almaktadır.
İçinde buz sarkıtları ve dikitleriyle gelen ziyaretçilerin ilgisini çeken mağara Bayburt’a 33 km uzaklıktadır.
Zamanında köylülerce soğuk hava deposu gibi kullanılan mağarada farklı şekiller oluşturan buz kütleleri, mağarayı görülmeye değer bir yer haline getirmektedir.
1963 yılında Bayburt il merkezine bağlı Maden Beldesi’nde yer alan şehitlik, 1916 yılında Ruslara karşı şehit düşen askerlerimiz için yapılmıştır.
Kop Şehitliği 13 metre yükseklikte, küp şeklinde inşa edilmiş olup Erzurum yolu üzerinde yer almaktadır.
Tüylerinizi diken diken edecek bu yapıyı ziyaret etmenizi tavsiye ederiz.
Selçuklu mimarisinin izlerini taşıyan Korgan Köprüsü, iki gözlü ve sivri kemerli bir yapıya sahiptir.
Gümüşhane – Bayburt güzergâhında bulunan köprü, şehre 25 km uzaklıktaki Akşar Beldesi’nde, Tarihi İpek Yolu üzerinde yer almaktadır.
Şehre yaklaşık 22 km uzaklıktaki Sırakayalar köyünde yer alan Sırakayalar Şelaleleri, çevre sakinleri için sıcak havalarda mesire yeri olarak da kullanılmaktadır.
Doğanın tüm renkleri ve sesleri bu alanda yer alıyor diyebiliriz.
13.yy da Saltukoğulları döneminde, Mengüç Gazi’nin erkek ve kız kardeşi için yaptırıldığı düşünülen türbeler, Şehit Osman Tepesi üzerindedir.
Kitabesi silik olduğu için kesin bilgilerine ulaşılamamış olup, türbelerin tepe kısımları, koni şeklinde kapatılmıştır.
İster havasından deyin ister suyundan Bayburt’un yemekleri bir başka lezzet harikası.
Her bir yemek, yörenin kendine has tatları üzerinde taşıdığı gibi damaklara lezzet şöleni sunma görevini üstlenmiş adeta.
Gelin şimdi bu lezzetleri yakından tanıyalım:
Dolma seven ziyaretçilerin bayılacağı bir lezzet diyebiliriz yalancı dolma için.
Lahana yapraklarının özenle et veya kavurma kullanılıp bulgurla birleştirildiği bu lezzet harikası yemek anlatırken bile ağzımızın sulanmasına yetti.
Bayburt’a gelip de yalancı dolma yemeden dönmeyin, bizden söylemesi.
Salamura lahana yaprakları kullanılarak yapılan bu mayhoş yemek oldukça ilginç bir tat diyebiliriz.
Etlerin haşlanılarak bulgurla birleşimi ile diğer dolma harçlarından farklı bir iç harç malzemesi sunan ve iç harç hazırlandıktan sonra yaklaşık 45 dakika sürede pişen bu lezzeti mutlaka tatmanızı tavsiye ederiz.
Bayburt’un en ünlü yemeğidir desek yalan olmaz. Kime Bayburt desek “galacoş yemeden dönmeyin” cümlesini duyduk.
İsmi oldukça ilginç gelen bu yemek, yeşil mercimek, kıyma, gurut adı verilen ayran süzmesi veya süzme yoğurtun birleşimi ile oluşan salça ile lezzetine lezzet katılan yöresel bir yemek.
Özellikle gurut denilen kurutulmuş ayran süzmesi veya süzme yoğurdun sıcak su ile ezilmesi yemeğin tadına tat katmış. Bu noktada sıcak su kullanılması önemliymiş ama suyun kaynamamasına özen gösterilmeliymiş. Nedeni de gurutun kaynadığında çökeleğe dönüşme riskiymiş. İşin erbabı Bayburtlu ustalar bu ince noktaya dikkat ediyor ki bu lezzet harikası yöresel yemek ortaya çıkıyor.
Gezi defterinize bu tadı eklemeyi unutmayın. Tadının damağınızda kalacağından emin olabilirsiniz.
Bu çorbanın yörenin şifa dağıtan enfes bir çorbası olduğunu söyleyebiliriz.
Un, tuz ve yumurta ile çorbaya katmak üzere yapılan hamurdan bir çeşit ev makarnası oluşturulur ve pişmeye bırakılıp pembeleşmiş soğanlarla birleştirilen yeşil mercimek ile buluşturulur.
Ev yapımı makarnanın lezzet harikası yeşil mercimek ile birleşiminden şifa deposu bu güzel çorba ortaya çıkıyor.
Lor dolması yörede çökelek adı ile bilenen lor tadında peynirden yapılıyor.
Taze lorun içine yumurta, kaymak, haşlanmış bulgur, taze soğan karıştırılıyor ve bu karışım sıkıca pazı yapraklarına sarılıyor.
Yağlamış tepsiye dizilen yapraklar süt ilavesi ile orta sıcaklıktaki fırında pişiriliyor. Pişince buram buram lezzet kokan terayağ ile servis ediliyor.
Yöreye has oldukça değişik bu lezzet şölenine siz de bayılacaksınız.
Börek severlerin “Tadı damağımda kaldı” diyeceğinden emin olduğumuz bu börek, fındıklı olması ile bildiğimiz böreklerden farklı.
Hazırlanışında yumurta, süt, tereyağı kullanılıyor ve bunlar karıştırılıyor akabinde un ilave edilerek bir hamur oluşturuluyor ve incecik açılıyor.
Yufka yapraklarının aralarına dövülmüş fındıklar serpiliyor üzerine eklenen tereyağı ile pişiriliyor.
Kızaran börek fırından alınıp üzerine süt ilave edilip adeta bir süt şerbeti tadı veriliyor.
Adının çorba olduğuna bakmayın bu lezzet aslında harika bir tatlı.
Yörenin dağlarından toplanan mis gibi kuşburnular ile hazırlanan bu tatlı, önceden pişirilen yarma ve fasulye ile birleştiriliyor. Bu karışıma un katılıp bulamaç haline getiriliyor.
Kayısı, üzüm, erik, incir gibi kuru meyveler başka bir kapta pişiriliyor ve şeker ilavesi ile kaynamaya bırakılıyor. Soğuk servis edilen bu tatlı fındık ile damaklarınızda iz bırakacak bir lezzet.
Tadının, malzemesinin yanında el emeğinin oldukça büyük olduğu bu tatlıya bayılacaksınız.
Şeker ve su kaynatılıp üzerine limon sıkılır ve bir nevi şıra yapılır. Pembeleşen şekerli sudan bir miktar soğuk suya dökülür ve helvanın ağdası denilen katı hal elde edilir.
Tereyağı ile kavrulan un ağda ile beyaz renk elde edilene kadar yoğrulur ve iki ucu birleştirilerek simit şekline sokulur üzerine kavrulmuş un dökülür ve üç dört kişi tarafından kenarlarından çekilerek büyük bir halka elde edilir.
Bu işlem katlar incelene kadar tekrar edilir. Tel tel olan katlar kopartılarak servis edilir.
Kete birçok yörede yaygın bir yiyecek lakin bence en güzeli Bayburt’a ait.
Yaş maya, toz maya eritilir, tereyağı, zeytinyağı, şeker birleştirilir ve ocakta ılıtılır. Un ile hamur elde edilir ortasına yumurta akı, toz maya ve sütlü karışımı ilave edilir.
Tereyağı margarin ve zeytinyağı ayrı bir tavada un ile kavrulur ve sanki un helvası elde edermişçesine kıvam aldırılır.
Soğumaya bırakıldığı esnada yoğrulan hamur açılır iç harç eklenir ve sarılır. Üzerine yumurta sarısı ve zeytinyağı sürülüp fırına koyulup pişirilir.
Kete, yörenin en lezzetli hamur grubu diyebiliriz. Denemeden Bayburt’tan ayrılmayın.
Yörede sık kullanılan bir ekmek tandır ekmeği. Hemen hemen her yerde karşınıza tandır ocağı çıkabilir.
Odun ateşinin, tandırın enfes lezzeti ile birleştiği tandır ekmeği yemeklerinizin vazgeçilmezi olacaktır.
Et severlerin bayılacağı bu yemek Bayburt halkının klasiği diyebiliriz.
Haşlanan kuşbaşı etlerin küp küp kızartılan patatesler ve biberler ile birleştirilip mis gibi kokan domatesler ile tereyağı eklenip fırına verilmesi ile ortaya çıkan bir lezzet.
https://www.youtube.com/watch?v=FaX__H4T3tM
Bayburt, doğasıyla, tarihiyle ziyaretçilerine kucak açıp bekleyen bir şehir.
Bu güzel şehirde hem eğlenip hem şehri tanımak isterseniz gezi defterinize Bayburt festivallerini ekleyebilirsiniz.
Kop Dağı İpek yolu güzergâhında yer alan ve 3000 m yükseklikte, Bayburt -Erzurum sınırında yer alan haşmetli bir dağdır. Burada bulunan Kayak Sporları Turizm Merkezi Bayburt ‘a gelen ziyaretçilerin mis gibi dağ havasıyla, muhteşem kar manzarasıyla vakit geçirecekleri oldukça ilgi gören tesislere sahiptir.
Oksijen deposu muhteşem ormanlarda kar manzarasının tadını çıkarabilirsiniz. Şehir gürültüsünden uzak, temiz havaya doyacağınız, huzuru, sakinliği bir arada yaşayacağınız bu tesislerde mayıs ayının sonuna kadar kaliteli kar bulabilmek mümkün.
Kayak sporu ile ilgilenen ziyaretçiler için 10 ayrı pist bulunuyor. Kayak tutkunları için vazgeçilmez bir deneyim sunan Kop Dağı Kayak Sporları Turizm Merkezini mutlaka ziyaret edin.
Kayak merkezinde 1240 metre uzunluğunda bir teleski bulunuyor. Manzaranın tadı da en güzel bu teleskide çıkıyor desek yalan olmaz.
Ayrılırken üzüleceğiniz, en güzel anılarınızın yer alacağı bu doğa harikasına bayılacaksınız.
Dede Korkut’un yaşadığı topraklar olan Bayburt, Türk dünyasında oldukça ilgi çekmektedir.
Uluslararası Dede Korkut ve Sanat Şöleni her yıl aksatılmadan düzenleniyor ve Türk dünyasından birçok ziyaretçiyi Dede Korkut hikâyelerinin içine sürüklüyor.
Masat köyündeki Dede Korkut mezarı ziyareti ile başlayan şenlikler Bayburt’un tanıtımı adına önemli bir unsurdur.
Ziyaretçilerin kendini bir Dede korkut hikâyesinde hissedebildiği kültürel, sanatsal etkinlikler oldukça büyüleyicidir.
Geleneksel cirit oyunları, yöresel yemeklerin tadımları, folklor gösterileri, şiir dinletileri, konferanslar ile dolu dolu geçen Dede Korkut Şenlikleri gezi takviminizde mutlaka yer almalı
Türk dünyası için önemli bir yer tutan Dede Korkut Şenlikleri yıllardır Bayburt halkının gözbebeği bir etkinlik olarak kutlanır.
Etkinlik sonunda yıllardır süregelen şölen balonlarının uçurulması etkinliğin ayrı bir rengidir. Siz de kendinizi masalsı bir şenlikte hissetmek isterseniz bu kültür şenliğini kaçırmayın deriz.
Anadolu’nun mucizevî toprakları, bu topraklarda yetiştirilen ürünler ile adeta bir hazine görünümünde. Bayburt’ta yetişen organik ürünler de bu hazinelerden sadece biri.
Bayburt’un verimli topraklarında yetişen organik ürünler “Hasat Şenliği” ile ziyaretçilerin gözlerini kamaştırırken, Aşağı Çoruh Vadisi’nin tarihi ve doğal güzellikleri de bu şenliklerde tanıtılıyor.
Aslandede köyünde gerçekleşen Hasat Şenliği tam bir şenlik havasında yaşadığımız coğrafyanın güzellikleri içerisinde kutlanıyor. Doğa ananın bize sunduklarını kutlamak için bu şenliği kaçırmayın.
Çoruh Nehri adrenalin tutkunlarının uğrak yeri olarak göze çarpıyor.
Dünyanın en derin ve en hızlı nehirlerinden kabul edilen Çoruh’un çılgın suları siz ziyaretçilerini mükemmel bir macera turu için bekliyor.
Nehri takip ettiğinizde parkurun başlayış yeri olarak Dikmetaş köprüsünü göreceksiniz.
Kamp kurma imkânının yanı sıra doğaya, huzura kavuşacağınız yegâne bir bölge burası.
Kalp çarpıntılarının kahkahalara karışacağı Çoruh Nehri rafting turu mutlaka gezi planınızda yer almalı.
Anadolu’nun haşmetli topraklarında yağız atların koşuşturduğu yüzyıllardır süren cirit sporumuz Bayburt’un köylerinde yaşamaya ve yaşatılmaya devam ediyor. Yöre halkının ilgisi bir yana Bayburt ziyaretçileri de cirite ilgi gösteriyor.
Atın ve insanın mücadelesi, er kişiliğin göstergesi cirit geleneği Türklerin Orta Asya savaş geleneği olarak başlayan ve günümüze kadar süren bir gelenektir.
Rakibin affedildiği tek spor olma özelliği olan cirit sporu izleyenlerin tüylerini diken diken eden heyecanın gurura karıştığı bir spor olarak Bayburt’ta sizleri beklemekte. Cirit müsabakalarını izlemeden Bayburt’tan ayrılmamanızı tavsiye ederiz.
Bayburt ‘ta gece hayatı ailecek gidebileceğiniz kafeler, çay bahçeleri, açık hava çay evleri ile sınırlı.
Şehrin sosyal yapısı nedeniyle çok fazla gece hayatı olmadığını görmekteyiz. Ailecek canlı müzik dinleyebileceğiniz, samimi sohbet ortamlarının kurulduğu küçük şirin çay bahçeleri ve kafeler yoğunlukta.
Alışveriş açısından ise oldukça zengin bir görünüme sahip şehir çarşısı, ziyaretçileri ağırlamaktadır. Yöreye özgü doğal ürünler şehre gelen ziyaretçilerin ilgisine sunulmuştur.
Tam manasıyla % 100 doğal diyebileceğimiz Bayburt’un haşmetli dağlarından mis kokulu çiçeklerinden süzülen Bayburt balı enfes bir tada sahip.
Doğallığının Kaçkar Dağlarından, Soğanlı Dağlarından ve Kop Dağlarından geldiğini düşününce Bayburt balı buradan ayrılmadan mutlaka alışveriş listenizde olması gereken bir ürün. Alışveriş listenizde Bayburt balına yer vermeyi ihmal etmeyin.
Bölgede İhram ya da ehram adı verilen, tamamen yünden dokuma yöntemiyle yapılan ve Bayburt kadınlarının örtünmesi amacıyla tasarlanan yerel bir giysidir.
Koyun yününden dokunarak yüzyıllardır yapılan ve günümüze kadar gelen bu sanat eseri örtü renkleri ile göz doldurur.
Genç kızların beyaz, orta yaş kesimin ise mor, yaşlı kesimin ise siyah rengi tercih ettiği bu kültürel giysi üzerlerinde bulunan desenleri ile yaşam bulur.
Arıdala ters kondu, elma şeleği, Kar tanesi vb isimler ile hayat bulan bu örtüden günümüzde yatak örtüsü, şapka, fular vb hediyelik ürünler yapılmaktadır.
