Egzama Nedir?
Egzama, ciltte iltihap, kızarıklık ve kaşıntıya neden olan kronik bir durumdur. Çevresel faktörler ve genetik yatkınlık egzamanın oluşumunda rol oynayabilir. Egzama, vücudun farklı bölgelerinde değişik şekillerde ortaya çıkabilir. Örneğin, bebeklerde egzama genellikle yüzde ve saçlı deride görülürken, yetişkinlerde dirsek içleri, diz arkaları ve eller daha sık etkilenir.
Egzama Belirtileri Nelerdir?
Egzama, ciltte çeşitli ve çoğu zaman rahatsız edici belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, egzamanın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterse de, genellikle aşağıdaki ortak özelliklere sahiptir:
- Yoğun Kaşıntı: Egzamanın en belirgin ve rahatsız edici belirtisi yoğun kaşıntıdır. Kaşıntı, genellikle diğer belirtilerden önce başlar ve zamanla şiddetlenebilir. Gece saatlerinde artan kaşıntı, uykusuzluğa ve gündüz yorgunluğuna neden olabilir.
- Kızarıklık ve İltihap: Egzamalı bölgelerde cilt kızarır ve iltihaplanabilir. Bu kızarıklık, ciltteki küçük damarların genişlemesiyle oluşur ve cildin iltihaplı olduğunu gösterir.
- Kabarcıklar ve Sıvı Dolu Lezyonlar: Özellikle el ve ayaklarda görülen, sıvı dolu kabarcıklar oluşabilir. Bu kabarcıklar patlayarak sızıntıya ve kabuk bağlamaya neden olabilir.
- Ciltte Kuruluk ve Pullanma: Egzama, cildin doğal nemini kaybetmesine yol açar. Bu durum, cildin kurumasına ve pul pul dökülmesine neden olur. Kuru cilt, kaşıntıyı daha da kötüleştirebilir.
- Kalınlaşmış, Kabalaşmış Cilt: Kronik egzama durumunda, cilt sürekli kaşındığı ve tahriş edildiği için zamanla kalınlaşabilir ve pürüzlü bir yapı kazanabilir.
- Yaralar ve Çatlaklar: Sürekli kaşınma, ciltte yaraların ve çatlakların oluşmasına sebep olabilir. Bu yaralar enfeksiyon riskini artırır ve iyileşme sürecini uzatabilir.
- Renk Değişiklikleri: Egzama, ciltte renk değişikliklerine de yol açabilir. İyileşen egzama bölgeleri, normal cilt tonundan daha açık veya daha koyu renkte olabilir.
Egzama Çeşitleri Nelerdir?
Egzama, farklı faktörlere bağlı olarak birkaç farklı türde ortaya çıkabilir. Her bir egzama türü, kendine özgü özellikler ve tetikleyiciler içerir. İşte en yaygın egzama çeşitleri ve özellikleri: - Atopik Dermatit: En sık rastlanan egzama türüdür ve genellikle çocukluk döneminde başlar. Genetik faktörler ve cilt bariyerinin bozulması ile ilişkilidir. Atopik dermatit, genellikle dirsek içleri, diz arkaları, boyun, bilekler ve yüz gibi bölgelerde ortaya çıkar. Cilt kuruluğu, kaşıntı ve kızarıklık ile karakterizedir.
- Kontakt Egzama: Cilt, alerjen veya tahriş edici maddelerle temas ettiğinde ortaya çıkar. Kontakt dermatit iki türe ayrılır: alerjik kontakt dermatit ve irritan kontakt dermatit. Alerjik kontakt dermatit, alerjenlere karşı gelişen gecikmiş bir reaksiyondur. İrritan kontakt dermatit ise cildin tahriş edici maddelere doğrudan maruz kalmasıyla oluşur. Belirtileri arasında kızarıklık, kaşıntı, yanma ve bazen kabarcıklar bulunur.
- Seboreik Egzama: Özellikle saçlı deri, yüz ve göğüs gibi yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgeleri etkiler. Seboreik dermatit, kırmızı, pullu, yağlı lezyonlar ve kepeklenme ile karakterizedir. Stres ve soğuk hava koşulları bu tür egzama belirtilerini artırabilir.
Dishidrotik Egzama: Ellerde ve ayaklarda, özellikle parmakların yanlarında ve avuç içlerinde sıvı dolu kabarcıkların oluşumuyla karakterize bir türdür. Bu kabarcıklar kaşıntılı olabilir ve ciddi rahatsızlık verebilir. Dishidrotik egzama stres, alerjenlere maruz kalma veya nemli ortamlarla tetiklenebilir.
- Numüler Egzama (Diskoid Egzama): Bu tür egzama, genellikle bacaklar ve kollar gibi vücudun uzun bölgelerinde yuvarlak, para şeklinde lezyonlar ile kendini gösterir. Nummular egzama genellikle kış aylarında daha şiddetli olur ve çok kaşıntılıdır.
- Staz Dermatiti (Venöz Egzama): Genellikle bacakların alt kısımlarında, kan dolaşımı problemleri nedeniyle ortaya çıkar. Belirtileri arasında ciltte kızarıklık, kaşıntı, şişme ve bazen cilt ülserasyonları bulunur. Bu durum genellikle yaşlı yetişkinlerde görülür.
Egzamaya Ne İyi Gelir?
Egzamanın neden olduğu rahatsız edici belirtileri hafifletmek için çeşitli yöntemler ve tedavi seçenekleri bulunmaktadır. İşte egzamayı hafifletmeye yardımcı olabilecek bazı öneriler:
- Nemlendirme: Egzama tedavisinde en önemli adımlardan biri cildi nemli tutmaktır. Günde birkaç kez, özellikle duştan veya banyodan hemen sonra, cilde nemlendirici uygulamak cildin kurumasını önler ve kaşıntıyı hafifletir. Parfümsüz, hipoalerjenik nemlendiriciler tercih edilmelidir.
Hafif ve Doğal Sabunlar: Cilt temizliğinde sert kimyasallar içermeyen, doğal ve hipoalerjenik sabunlar kullanılmalıdır. Cildin doğal yağını koruyan, pH dengeli ürünler egzama üzerinde olumlu etkiler yaratabilir. - Kısa ve Ilık Duşlar: Uzun süreli sıcak suyla duş almak cildin kurumasına neden olabilir. Kısa ve ılık duşlar, cildin nemini korumaya yardımcı olur.
- Doğal Yağlar: Hindistancevizi yağı, jojoba yağı ve shea yağı gibi doğal yağlar cildi nemlendirirken aynı zamanda cildin bariyer fonksiyonunu güçlendirebilir. Bu yağlar, egzama belirtilerinin hafifletilmesinde etkili olabilir.
- Kaşıntıyı Kontrol Altına Almak: Kaşıntıyı azaltmak için antihistaminikler veya topikal kortikosteroidler gibi ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, doktor tavsiyesi ve reçetesiyle alınmalıdır.
- Stresi Azaltmak: Stres, egzama belirtilerini tetikleyebilir. Yoga, meditasyon, derin nefes alma teknikleri ve düzenli egzersiz gibi stres azaltıcı aktiviteler faydalı olabilir.
- Giysi Seçimi: Pamuk gibi yumuşak ve nefes alabilen kumaşlar tercih edilmelidir. Sert ve tahriş edici kumaşlar (örneğin yün) kaşıntıyı artırabilir.
Egzama Tedavisi Nasıl Yapılır?
Egzamanın teşhisi ve tedavisi, belirtilerin doğru bir şekilde değerlendirilmesini ve kişiye özel bir tedavi planının oluşturulmasını gerektirir. Egzamanın tedavisi, belirtileri kontrol altına almak ve cildin iyileşme sürecini desteklemek üzerine kuruludur. Kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, birçok tedavi yöntemi belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir:
- Topikal Tedaviler: Topikal kortikosteroidler, egzama belirtilerini hafifletmek için sıkça kullanılır. Bunlar, ciltteki iltihabı ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olur.
- Nemlendiriciler: Cildi nemli tutmak, egzama belirtilerinin yönetiminde çok önemlidir. Günde birkaç kez nemlendirici uygulamak, cildin kurumasını önler ve kaşıntıyı hafifletebilir.
- Antihistaminikler: Özellikle kaşıntıyı azaltmak için antihistaminik ilaçlar reçete edilebilir.
- Işık Terapisi (Fototerapi): Bazı şiddetli egzama vakalarında, ultraviyole ışık tedavisi kullanılabilir. Bu tedavi, cildin iltihaplanma reaksiyonunu azaltmaya yardımcı olur.
- Oral ve Enjekte İlaçlar: Şiddetli egzama durumlarında, doktorlar oral kortikosteroidler veya immünosüpresif ilaçlar önerebilir.
Egzama tedavisinde öncelikle kişinin kendi yaşam tarzında birtakım değişiklikler yapması gerekmektedir. Bunlar; tetikleyici maddelerden kaçınmak, stresi azaltmak, düzenli cilt bakımı yapmak ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek. Tüm bunlar egzama belirtilerini yönetmekte faydalı olabilir.
Egzama Kışın Artar Mı?
Egzama, kış aylarında iç mekanlardaki kuru hava ve düşük nem seviyeleri nedeniyle şiddetlenebilir. Bu dönemde mutlaka cilt bakımına dikkat edilmelidir. Nemlendirici kullanmak ihmal edilmemelidir.
Ciltte Kuruluk Egzama Belirtisi Midir?
Ciltteki kuruluk, egzamanın yaygın bir belirtisidir, ancak her cilt kuruluğu egzama anlamına gelmez. Cilt kuruluğunun egzama olarak değerlendirilebilmesi için diğer belirtiler de göz önüne alınmalıdır.
**Oluşabilecek olumsuz durumların önüne geçmek amacıyla, doktorunuzdan bilgi almadan burada yazılanları uygulamayınız. Metinde yer alanlar doktor reçetesi değil; tavsiye niteliğinde bilgilerdir.
