Çok uzun yıllar önce padişahların bile ölümüne sebep olmuş olan bir hastalık olan padişah hastalığı ya da zengin hastalığı gibi adları bulunan gut hastalığı romatizmal bir hastalıktır.
Gut hastalığı şiddetle yoğun ağrılı bir romatizma rahatsızlığıdır. Çoğunlukla erkeklerde görülen bu hastalık uzun yıllar önce padişahların ölümüne bile sebep olmuştur. Gut hastalığı kişinin yaşamını olumsuz etkileyen zorlaştırır. Peki gut hastalığı nedir? Gut hastalığı belirtileri nelerdir? Gut hastalığının tedavisi nedir? Gut hastalığı zamanla geçer mi? Gut hastalığı evreleri nedir?
Gut hastalığı romatizmal bir hastalık olarak geçse bile metabolik bir rahatsızlık olarak incelenebilir. Gut hastalığı genellikle yaşı ilerlemiş kişilerde görülür. Kadından çok erkekleri etkileyen bir rahatsızlıktır. Gut hastalığı genelde hastalığı yaşayan kişinin ayaklarında meydana gelir. Bu kişi ayağının eklemlerinde acı ve ödem hisseder. Gut hastalığı aniden gelişir ve keskin ağrı ile kişinin canını yakar. Gut hastalığı kontrol altına alındığında kişi daha iyi hissedecektir. Genellikle uzun süreli ve sık sık görülen eklem iltihabı olarak geçen gut hastalığı monosodyum ürat adlı kristallerin eklem dokularında birikmesi ile meydana gelir. Gut hastalığı çok uzun yıllar önce ortaya çıkmış birçok deneme sonucunda kontrol altına alınmıştır. Vücutta ürik asidin vücuttan atılamaması ya da çok fazla üretilmiş olması sebebiyle vücutta ve kanda birikmesi ile gut hastalığı meydana gelir. Gut hastalığı ne kadar çok ilerlerse eklemlerdeki ağrı o kadar fazla artar. Vücutta ve kanda fazla miktarda bulunan ürik asit dokuların arasından sızıp eklemin içindeki çevresinde bulunan yapılarda birikmeye başlar. Çoğunlukla ayak baş parmağında ve diz eklemlerinde görülen bu hastalık yoğun ağrılara sebep olur. Ürik asit bazen bebeklerde birikir. Buda böbreklerde taş oluşumuna sebep olur. Gut hastalığının birçok sebebi vardır. Bu sebeplerden bazıları yiyecekler ve içecekler de bundan yüksek orandaki ürik asit olabilir. Alkollü içeceklerde, bazı kurutulmuş baklagillerde, etlerde ürik asit oranı yüksektir. Bunun yanında fazla kilolu olmaktan kaynaklanan obezite ve bazı genetik faktörlerden kaynaklı gut hastalığı meydana gelebilir.
Gut hastalığı akut atak, interkritik dönem, kronik gut, tofüslü gut olarak 4 evrede ele alınır. Bu evreler ve semptomları şöyledir:
Akut atak: Eklemde ani başlayan, sıklıkla da5-10 gün süren şişme ve ağrı ile karakterizedir.
İnterkritik dönem: Bu evrede hastanın şikayetleri ortadan kalkmıştır ancak bir sonraki evrenin sonrasında şiddetli semptomlar ortaya çıkar.
Kronik gut: Hastalık tüm semptomlara ve verdiği rahatsızlığa rağmen tedavi edilmediği takdirde kronik bir hal alır. Gut hastalığının kronikleşmesi eklemlerde kalıcı ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşmasına neden olur. Bu evre romatoid artrit denilen iltihaplı eklem romatizması ile karışabilir.
Haberin Devamı
Tofüslü gut: Tofüs denilen ürik asit kristallerinin bir araya toplanarak cilt altında ya da dokularda çökmesi ile oluşan birikintiye bağlı şişliklerin olduğu evredir.
Gut hastalığı ilerledikçe ürik asit kristalleri eklem ve eklemlerin çevresindeki dokularda birikir. Bu ürik asit kristallerin aşırı olarak birikmesine "tofüs" denilmektedir. Özellikle ayak başparmağının birinci tarak kemiğinde sık görülür. Bunun dışında el, dirseklerin yanında, parmakların üstünde, büyük eklemlerde de ortaya çıkabilmektedir.
Gut hastalığı eklemlerinizde iltihaplanmaya bağlı şişme ve özellikle sabaha karşı vücutta asit iyonları birikmesine bağlı ağrı ile kendini gösterir. Genellikle ayak parmak ve bilekleri, dizler ve parmak (bilhassa ayak başparmağı) uçlarında kendini gösteren gut hastalığı belirtileri şunlardır:
Etkilenen eklemlerde şişlik ve kızarıklık
Şişliğin inmesi sonrası ciltte soyulma ve pullanma
Gece uykudan uyandıran eklem ağrıları
Ufak bir temasa karşı bile hasasiyet oluşması
Yanma hissi
Gut'un nedeni böbrekler ise karın ve bel ağrıları, idrarda kan, böbrek taşı oluşumu
Ağrıların kronikleşmesi, sürekli şişen eklemlerde deforme oluşması
Bu belirtiler bir anda ortaya çıkar, genellikle de 3 ila 10 gün arasında sürer, ardından ağrılar geçer.
Gut ataklarını tetikleyen nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Aşırı alkol tüketimi
Hatalı ve aşırı beslenme (aşırı kırmızı et tüketimi)
Ani, şiddetli hastalık halleri
Yanlış diyet uygulanması
Eklem travmaları
İlaç tedavileri (aspirin, idrar söktürücü ilaçlar)
Geçirilen cerrahi operasyonla
Gut herkesi aynı şekilde etkilemez. Bazı insanlar hayatları boyunca bir tek atak geçirirler ve bundan başka hiçbir semptom yaşamayabilirler. Bazılarında ise zamanla eklemlerde hasara ve ağrıya yol açan şiddetli kronik ataklar görülür. Gut hastalığının kesin çözüm sağlayan bir tedavisi yoktur ancak iyi bir tedavi ile hastalık tamamen önlenebilir.
Vücutta ürik asit üretiminin çok fazla olması ya da böbreklerin bunları olması gerektiği gibi süzememesi, ürik asidin birikmesine ve eklem içi veya çevresinde kristallerin birikerek gut hastalığına neden olan eklemlerde iltihaplanma oluşması ile sonuçlanır. Eklemlerdeki bu iltihaplanmaya bağlı olarak ortaya çıkan ağrı, şişlik ve diğer semptomlar gut hastalığı olarak tanımlanır.
Gut hastalığının bir diğer nedeni de metabolizma bozukluğudur. Gut hastalığında özellikle diyabet, metabolik sendrom ve obezite gibi hastalıklar ürik asidin vücutta çok üretilmesine ve dolayısıyla gut hastalığına sebep olabilir.
Yaş ve cinsiyet de gut hastalığının gelişmesinde önemli bir faktördür. Nedeni çok bilinmemekle birlikte gut hastalığı daha çok erkeklerde görülen bir hastalık türüdür. Erkeklerde özellikle 30 yaşından sonra görülen gut hastalığı menopoz sonrası kadınlarda da sıkça görülebilir.
Gut hastalığı gelişiminde genetik faktörler de önemlidir. Doğuştan gelen bazı hastalıklar gut hastalığına neden olabilmektedir.
Dolayısı ile ürik asit birikimi, yaş ve cinsiyet, genetik, diyabet, obezite ve diğer bazı metabolizma hastalıkları gut hastalığına nedenleri arasında gösterilebilir.
Ürik asidin normal kabul edilen en yüksek seviyesi 7 mg/dL'dir, gut hastalığında kanda ki ürik asit düzeyi 7-9 mg/dL'e ulaşır. Ürik asit yüksekliği tek başına gut hastalığının teşhisi için yeterli değildir, eklemler için film çekilmesi, eklemlerden sıvı alınması da gerekebilir. Dolayısı ile gut hastalığının anlaşılabilmesi için kandaki ürik asit düzeyini öğrenmek için ürik asit testi, eklemlerdeki şişliği görmek için film çekilmesi ve kristal olup olmadığının anlaşılabilmesi için de eklemlerden sıvı alınması gereklidir ve bu bilgiler ışığında gut tanısı konulabilir.
Gut Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Gut hastalığın tedavisinde, iltihaplanma döneminde ortaya çıkan semptomları bastırmaya yönelik olarak hastalığı tetikleyen yiyecek ve içeceklerin tüketimini azaltma, iltihaba bağlı ağrıyı ve şişliği dindirmek ve ürik asit seviyesini düşürmeye yönelik ilaç kullanımı ile uygulanır. Akut ataklar ve ataklar arası olarak uygulanan tedavi sürecinde, "antienflamatuar" ilaçlar ağrılı dönem için verilir. Hastalığın seyri ve evresine göre belirtildiği gibi ürik asit seviyesini düşürmeye yönelik ilaçlarda kullanılır.
Diğer yandan risk faktörlerinden biri de aşırı yorgunluktur. Bu dönemde hastalığı tetiklememek için kendinizi yoracak spor ve egzersizlerden de uzak durulur.
Gut hastalığında iltihaplı eklemlere buz koymak, ağrı ve şişliğin azalmasında etkilidir ancak hastalığı iyileştirmeye yönelik değil, sadece ağrı ve şişliği geçirmeye yönelik uygulanabilecek bir işlemdir.
