Peyk-i Şevket sınıfı torpido kruvazörleri, Osmanlı donanmasını modernize etme amacıyla Almanya'nın Germaniawerft tersanesinde 1906-1907 yıllarında inşa edilmiştir. Bu sınıf, Peyk-i Şevket ve Berk-i Satvet adlı iki gemiden oluşmaktadır. 20. yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun donanmasını güçlendirme programı çerçevesinde sipariş edilen bu gemiler, her biri 775 metrik ton deplasman kapasitesine sahip olup, ağır silahlarla donatılmışlardı. Üç torpido tüpü ve çift 105 milimetre top, bu gemilerin en dikkat çekici silahlarındandır.

Gemiler, Trablusgarp Savaşı sırasında aktif görev almadılar. Peyk-i Şevket, savaş başladığında Süveyş’te enterne edilmişken, Berk-i Satvet ise Marmara'da Osmanlı filosu ile birlikte kalmıştır. Her iki gemi de Balkan Savaşları'nda yer alarak Osmanlı birliklerine topçu desteği sağlamıştır. I. Dünya Savaşı sırasında Karadeniz'de görev yapan bu gemiler, Rus limanlarına saldırı düzenlemiş ve konvoylara eşlik etmiştir. Ancak, Berk-i Satvet Ocak 1915'te İstanbul Boğazı açıklarında mayına çarparken, Peyk-i Şevket 6 Ağustos 1915'te HMS E11 denizaltısı tarafından torpidolandı. Her iki gemi de onarıldı ve 1918 yılına kadar aktif görevde kaldılar.

Savaşın ardından, 1920'lerde Türk Deniz Kuvvetleri'ne katılan bu kruvazörler, 1930'ların sonunda kapsamlı bir şekilde modernize edilmiştir. Yeni silahlar ve donanım eklenen gemiler, 1944 yılına kadar hizmette kalmış, ardından 1950'lerin başında hurdaya çıkarılarak sökülmüştür.

Tasarım ve Özellikler

Peyk-i Şevket sınıfı gemiler, 80,1 metre uzunluğunda, 8,4 metre genişliğinde ve 4,6 metre su çekimindeydiler. Çelik gövdeli bu gemilerde, zırh koruması bulunmamakta olup, her biri bir çift dikey üçlü genleşme buhar motoru ile donatılmıştı. 5.100 beygirgücü gücünde olan bu motorlar, gemilere 21 knot azami hız kazandırmaktaydı. Ancak, 1915'te bakım eksiklikleri ve yoğun kullanımlar nedeniyle bu hız 18 knot seviyesine düşmüştü. Gemilerde, her biri 450 mm torpido tüpü, bir çift 105 mm top ve ek olarak 57 mm ve 37 mm toplar ile makinalı tüfekler bulunuyordu.

Modernizasyon ve Hizmet Geçmişi

1930'ların sonunda modernize edilen her iki gemi, yeni bir pruva tasarımı ve üst yapı inşaatı ile güçlendirildi. Eski silahlar, 88 mm 45 kalibre toplar ve 37 mm toplarla değiştirildi. Berk-i Satvet ayrıca deniz mayını taşıma kapasitesine sahip oldu.

Her iki gemi de I. Dünya Savaşı'ndan sonra uzun yıllar boyunca Osmanlı ve ardından Türk Deniz Kuvvetleri'nde hizmet verdi. Savaş yıllarında, Karadeniz’de konvoy eskortu olarak görev yaptılar ve İstanbul Boğazı'nda devriye gezdiler. 1950'lerin başında hurdaya çıkarılarak sökülen Peyk-i Şevket ve Berk-i Satvet, Osmanlı donanmasının modernleşmesinde önemli bir rol oynamış ve tarih sahnesinde iz bırakmışlardır.